ศาสตร์เกษตรดินปุ๋ย : ขอบคุณแหล่งข้อมูล : หนังสือเทคโนโลยีชาวบ้าน

http://info.matichon.co.th/techno/techno.php?srctag=05072150858&srcday=2015-08-15&search=no

รายงานพิเศษ เกษตรดี ที่นครศรีธรรมราช

สุจิต เมืองสุข

ประมูลมังคุด ที่ชะอวด ยกระดับคุณภาพ และราคา

มังคุด เป็นผลไม้ชนิดหนึ่ง ที่จัดเป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญของจังหวัดนครศรีธรรมราช มีพื้นที่ปลูกเป็น อันดับ 2 รองจากทุเรียน โดยมีพื้นที่ปลูก 93,455 ไร่ ผลผลิตรวม 46,348 ตัน เมื่อผลผลิตในแต่ละฤดูกาลออกพร้อมกัน การจำหน่ายเพื่อให้ได้ราคาดีย่อมเป็นไปได้ยาก ยกเว้นกรณีที่มังคุดมีคุณภาพดี หรือเกษตรกรมีเทคนิคทำให้มังคุดออกนอกฤดู

ในที่นี้ เป็นตัวอย่างการผลักดันให้ราคาซื้อขายมังคุดผ่านพ่อค้าคนกลางเป็นราคาที่สูงขึ้น ชาวสวนมังคุดสามารถควบคุมราคาขายได้ ขณะเดียวกัน มังคุดที่ออกตามฤดูกาลก็ไม่ด้อยคุณภาพ แต่กลับเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันแต่ละสวน ให้ผลิตมังคุดคุณภาพออกสู่ตลาดได้อีกด้วย ระบบดังกล่าว คือ ระบบการประมูล เป็นการให้เกษตรกรแต่ละสวน นำมังคุดของตนเองออกมาจำหน่ายรวมกัน โดยคัดคุณภาพของมังคุด แบ่งเกรดความสมบูรณ์ รอให้พ่อค้าคนกลางที่ต้องการมังคุดคุณภาพไปจำหน่าย เดินหน้าเข้ามาขอซื้อ โดยให้ราคามังคุดแต่ละเกรดเท่าที่พ่อค้าคนกลางมีความสามารถจ่าย พ่อค้าคนกลางรายใดให้ราคามังคุดคุณภาพสูงที่สุด เป็นผู้ซื้อมังคุดคุณภาพจากแต่ละสวนไปในคราวเดียวกัน

การประมูลลักษณะนี้ ส่งผลให้เกษตรกรหมดปัญหาการซื้อขายมังคุดในราคาถูกผ่านพ่อค้าคนกลาง ทั้งยังเป็นการตีกรอบให้เกษตรกรผู้ทำสวนมังคุดเอง จำเป็นต้องดูแลมังคุดในสวนให้ได้คุณภาพดี ได้ราคาสูง และคุณภาพตรงตามที่ตลาดต้องการ

ในพื้นที่อำเภอชะอวด มีหลายหมู่บ้านที่นำแนวคิดนี้มาใช้ โดยรวมกลุ่มเกษตรกรผู้ทำสวนมังคุดด้วยกันเอง จากนั้นคัดคุณภาพมังคุดแต่ละสวน โดยเจ้าของสวน ไม่จำกัดจำนวน แต่หลายปีที่ผ่านมา แนวคิดนี้ไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร เพราะเหตุที่พ่อค้าคนกลางหัวใส ไม่เข้ามาประมูล ทำให้เกษตรกรบางรายเกรงว่า มังคุดจะขายไม่ได้ จึงนำออกไปขายให้กับพ่อค้าคนกลาง ทำให้ระบบการประมูลเสียหาย และไม่ประสบความสำเร็จ

แต่ในที่นี้ ขอหยิบยกตัวอย่างกลุ่มมังคุดก้าวหน้าบ้านน้ำดำ ตำบลท่าเสม็ด อำเภอชะอวด จังหวัดนครศรีธรรมราช ซึ่งมี ร้อยตรีอรุณ บุญวงศ์ ประธานเครือข่ายไม้ผลอำเภอชะอวด และ ประธานกลุ่มมังคุดก้าวหน้าบ้านน้ำดำ ให้ข้อมูลว่า กลุ่มก่อตั้งมาหลายปี ทดลองประมูลมังคุดมาก่อนหน้านี้ แต่ไม่ประสบความสำเร็จ เพราะเกษตรกรบางรายเข้มแข็งไม่พอ ยอมยกมังคุดคุณภาพจากสวนเดินเข้าหาพ่อค้าคนกลาง เพื่อต้องการขายมังคุดของตนเองเท่านั้น เมื่อกลุ่มขาดความเข้มแข็ง การสร้างข้อต่อรองให้อยู่เหนือพ่อค้าคนกลางจึงทำได้ยาก อย่างไรก็ตาม กลุ่มมังคุดก้าวหน้าบ้านน้ำดำ ใช้วิธีทำความเข้าใจกับเกษตรกร เพื่อสร้างความเข้มแข็งให้กับกลุ่ม เมื่อเกษตรกรเข้าใจแนวคิด มีความซื่อสัตย์ในการคัดคุณภาพมังคุด การถูกเอาเปรียบจากพ่อค้าคนกลางก็จะไม่เกิดขึ้น

ในวันที่ผู้เขียนเข้าไปดูการประมูลมังคุดของกลุ่มมังคุดก้าวหน้าบ้านน้ำดำ พบว่า เกษตรกรทยอยนำมังคุดมาจากสวน ไม่จำกัดจำนวนมังคุด เพราะเชื่อว่าการรวมกลุ่มเช่นนี้เป็นการช่วยเกษตรกรรายย่อยให้มีรายได้เพิ่มขึ้นจากเดิม และเกษตรกรที่นำมังคุดมา จะคัดไซซ์มังคุดด้วยตนเอง จากนั้นบันทึกชื่อและจำนวนกิโลกรัมของมังคุดแต่ละขนาดไว้ เมื่อถึงเวลาประมูล พ่อค้าคนกลางแต่ละรายจะยื่นซองประมูลมังคุด โดยให้ราคามังคุดแต่ละไซซ์ หลังจากเปิดซองประมูลแล้ว ตัวเลขราคารับซื้อมังคุดแต่ละไซซ์ จะบันทึกไว้บนกระดานอย่างเปิดเผย หากพ่อค้าคนกลางรายใดชนะการประมูล ก็จะต้องชำระเงินก่อน แล้วจึงนำมังคุดที่ประมูลได้ไป หลังเสร็จสิ้นการประมูลเกษตรกรที่นำมังคุดมาขาย ก็จะได้รับเงินตามน้ำหนักมังคุดที่นำมาจำหน่าย

ราคาซื้อขายมังคุดในแต่ละวันไม่เท่ากัน แต่มั่นใจได้ว่าราคารับซื้อสูงกว่าท้องตลาดอย่างแน่นอน เช่น มังคุดเกรด เอ ขายได้ราคา 74.90 บาท ต่อกิโลกรัม ขณะที่ราคาตลาดอยู่ที่กิโลกรัมละ ประมาณ 40 บาท เท่านั้น ซึ่งที่ผ่านมา การประมูลมังคุดส่งผลให้มังคุดจำหน่ายได้ราคาดี เป็นที่พอใจของเกษตรกรผู้ปลูก

ร้อยตรีอรุณ กล่าวว่า ในช่วงที่มังคุดให้ผลผลิตเต็มที่ สามารถจำหน่ายโดยการประมูลได้วันละประมาณ 2 ตัน โดยปัจจุบันมีสมาชิกกลุ่ม จำนวน 85 คน และยังเปิดรับเกษตรกรที่สนใจเข้ากลุ่มไม่จำกัด ซึ่งมีกติกาภายในกลุ่มที่เกษตรกรต้องปฏิบัติร่วมกัน เช่น ปลูกมังคุดให้ได้คุณภาพ วิธีการคัดไซซ์มังคุด ซึ่งตรงนี้จำเป็นต้องเข้าไปส่งเสริมให้ความรู้ถึงสวน เพราะเกษตรกรบางรายไม่เข้าใจถึงวิธีการทำให้มังคุดมีคุณภาพ โดยได้รับความร่วมมือจากสำนักงานเกษตรตำบล สำนักงานเกษตรอำเภอ และสำนักงานเกษตรจังหวัด ในการจัดส่งเจ้าหน้าที่ลงพื้นที่ให้คำแนะนำการดูแลต้นมังคุดให้มีคุณภาพ

“นับเป็นความโชคดีของเกษตรกรที่ทำสวนมังคุดของอำเภอชะอวด ที่มีพื้นที่เหมาะสมกับการทำพืชสวน เพราะเป็นพื้นที่ที่เป็นร่องมรสุมพัดผ่าน ดินดี น้ำอุดมสมบูรณ์ ประกอบกับที่เกษตรกรมีการจัดการที่ดี ก็ช่วยให้ได้ผลผลิตมังคุดที่มีคุณภาพด้วย”

ในจำนวนสมาชิกกลุ่มมังคุดก้าวหน้าบ้านน้ำดำ จำนวน 85 ราย มีพื้นที่ปลูกมังคุดทั้งสิ้นเกือบ 300 ไร่ ร้อยตรีอรุณ บอกว่า ในจำนวนเกือบ 300 ไร่ ไม่ใช่เกษตรกรทุกรายจะทำมังคุดได้คุณภาพทั้งหมด เพราะขาดความรู้ ความเข้าใจ ในการดูแลมังคุดให้ได้คุณภาพ หลายรายปล่อยให้สวนมังคุดเจริญเติบโตตามธรรมชาติ ซึ่งหากปล่อยไปเช่นนั้น การจะขายมังคุดให้ได้ราคาสูงกว่าราคาท้องตลาดทั่วไปคงทำได้ยาก ดังนั้น กลุ่มมังคุดก้าวหน้าบ้านน้ำดำ ไม่เฉพาะการทำหน้าที่เพียงผู้ควบคุมกติกาการซื้อขายมังคุดขณะมีการประมูลเท่านั้น แต่จำเป็นต้องเดินหน้าเข้าหาเกษตรกร แนะนำและทำให้เกษตรกรเห็นตัวอย่างจากสวนมังคุดที่ควบคุมคุณภาพมังคุดแล้วประสบความสำเร็จ จะเป็นแรงกระตุ้นและผลักดันให้เกษตรกรผู้ปลูกมังคุดแต่ละสวนกระตุ้นตนเองด้วยเช่นกัน

ร้อยตรีอรุณ ระบุว่า ที่ผ่านมาแม้ว่ากลุ่มเคยล้มเหลวกับระบบการบริหารจัดการประมูลมังคุดให้มีข้อต่อรองกับพ่อค้าคนกลางมาก่อน แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า การรวมกลุ่มในครั้งนี้จะประสบความสำเร็จตลอดไป เพราะหากเกษตรกรไม่ให้ความร่วมมือในการพัฒนาคุณภาพมังคุดภายในสวน นำมาคัดไซซ์และขายรวมกัน เปิดให้พ่อค้าคนกลางเดินเข้าหาเพื่อประมูลราคารับซื้อมังคุดแข่งกันแล้ว ความล้มเหลวที่เคยเกิดขึ้นมาก่อนหน้านี้ก็มีโอกาสจะเกิดขึ้นได้อีก จึงขอความร่วมมือเกษตรกรผู้ปลูกมังคุดเห็นพ้องไปในทางเดียวกัน ในการพัฒนาคุณภาพมังคุด และรวมกลุ่มอย่างเข้มแข็ง ก็จะทำให้มังคุดชะอวดที่มีพื้นที่ปลูกที่เหมาะสม แตกต่างจากมังคุดแหล่งปลูกอื่น สามารถต่อรองราคารับซื้อ ให้พ่อค้าคนกลางเดินหน้าเข้าหา เกษตรกรผู้ปลูกมังคุดของกลุ่มมังคุดก้าวหน้าบ้านน้ำดำ จะไม่รู้จักคำว่า “ขาดทุน”

การประมูลมังคุดโดยการรวมกลุ่มของเกษตรกร ถือเป็นตัวอย่างที่ดีในการกระตุ้นเกษตรกรผู้ปลูกให้พัฒนาคุณภาพผลผลิตของตนเอง ราคาผลผลิตไม่ผันผวนตามราคาท้องตลาด หากต้องการแลกเปลี่ยนแนวคิดการประมูลผลไม้ ร้อยตรีอรุณ บุญวงศ์ ประธานเครือข่ายไม้ผลอำเภอชะอวด และ ประธานกลุ่มมังคุดก้าวหน้าบ้านน้ำดำ ยินดีให้คำแนะนำ ติดต่อสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ โทร. (087) 274-5894 หรือสำนักงานเกษตรอำเภอชะอวด โทรศัพท์ (075) 381-330 ในวัน และเวลาราชการ