ถ้าเป็นประเทศไทย ต้องมีตึกสูงระฟ้าเป็นเครื่องหมายแต่ละจังหวัด อย่างน้อยๆ ต้องหกเจ็ดชั้นขึ้นไปถึงสิบกว่าชั้น ส่วนใหญ่น่าจะเป็นตึกโรงแรม ห้างสรรพสินค้า ที่นักธุรกิจเข้าไปลงทุนแต่ละจังหวัด เป็นเครื่องหมายแสดงถึงความเฟื่องฟูทางเศรษฐกิจ ธุรกิจและการลงทุน เป็นสัญลักษณ์ของโลกทุนนิยม

แต่เมืองสะเทิม เมืองหลวงรัฐชาวมอญ หรือผาอัน เมืองหลวงรัฐกะเหรี่ยง ไม่มีตึกทันสมัยขนาดหลายชั้นให้ได้เห็น มีเพียงบ้านไม้ ตึกแถวขนาดชั้นเดียว สองชั้นเสียส่วนใหญ่ บ้านไม้หลังเล็กๆ ขนาดสองชั้น บอกความสมถะมักน้อยสันโดษ ไม่ใช่บ้านสองชั้นโอ่โถงเหมือนคฤหาสน์อย่างแผ่นดินไทย แต่ความยิ่งใหญ่ของพม่า คือวัดวาอาราม เจดีย์ ปรากฏบนภูเขาสูงเสียดฟ้า เทือกเขาทอดเทือกเขียวชอุ่ม ยอดเจดีย์เห็นอยู่เป็นระยะ เอกลักษณ์พุทธศาสนา มีเจดีย์สีทองเหลืองอร่ามบนยอดเขาไปทั่วแทบทุกรัฐ

สะเทิมเป็นเมืองใหญ่รถราพลุกพล่านแล่นขวักไขว่ ตัวเมืองยังไม่เป็นระเบียบ ถนนลาดยาง คอนกรีตฟุตบาทยังไม่เต็มท้องถนน ทางเท้า ฝุ่นดินเป็นละอองสองข้างถนน ขยะสิ่งสกปรกมีให้เห็น บ้านเมืองจึงดูมอมแมม เหมือนเมืองเล็กๆ ในต่างจังหวัดของไทยเมื่อสามสิบปีก่อนหน้านี้

ทว่า เงาแห่งการลงทุน กำลังเข้าครอบงำสะเทิมอย่างรวดเร็ว ไม่ช้าสะเทิมจะกลายเป็นแผ่นดินทันสมัยแบบก้าวกระโดด เพราะผมเห็นมีผ้ายางพลาสติก โฆษณาไวนิล รูปดารา นักร้องชาวพม่า กับมือถือยี่ห้อดังสินค้าระดับสากล ที่วางขายเกลื่อนเมืองไทย ติดตามชายคาร้านค้า ข้างถนน บอกความทันสมัยเทคโนโลยีที่กำลังก้าวเข้ามาอย่างรวดเร็ว

ไม่รู้ว่า “สังคมก้มหน้า” เกิดขึ้นในแผ่นดินมอญแล้วหรือยัง ดูจากบรรยากาศผมว่าน่าจะยัง เพราะรัฐบาลพม่ายังคงควบคุมสื่อพอสมควร ไม่ว่า ทีวี โทรทัศน์ หรือเฟซบุ๊ก อินเทอร์เน็ต ไม่เสรีจ๋าเหมือนประเทศไทยเราขณะนี้ ที่ว่ากันให้เปรอะ กลับกลายเป็นสงครามทางความคิดไปทุกหย่อมหญ้า

บทเรียนในประเทศไทย น่าจะเป็นข้อมูลให้เขาได้ศึกษาทิศทางการพัฒนาประเทศชาติบ้านเมืองของเขาอย่างแน่นอน

เหมือน ลาว เขมร ที่ศึกษาบทเรียนจากแผ่นดินไทย โลกทุนนิยม ใช่จะวิเศษเลิศเลอไปเสียทั้งหมด สิ่งใดเขาควรหยิบไปใช้ สิ่งใดน่าจะหยุดมันตั้งแต่เริ่มต้น ไม่ใช่กลับกลายเป็นสังคมบูชาเงินเป็นพระเจ้า พัฒนาไปสู่สงครามทางความคิดและความแตกแยกภายในชาติ

แม้ถนนหนทางก็ตาม แผ่นดินพม่ายังเป็นถนนขนาดสองเลนเป็นส่วนใหญ่ จะให้โลจิสติกส์แบบทันสมัย ก็ไม่เห็นมันจะลดอุบัติเหตุบนท้องถนนได้แต่ประการใด สถิติอุบัติเหตุกลับยิ่งทบทวี แต่ถนนยางมะตอยแบบโบราณของพม่า สถิติอุบัติเหตุบนท้องถนนกลับมีน้อยและมีความปลอดภัยมากกว่า

เมืองสะเทิม เมืองหลวงชาวมอญ กำลังจะก้าวย่างเข้าสู่โลกทุนนิยม สังเกตรถราวิ่งขวักไขว่มากมายบนท้องถนน

เมืองยังดูสกปรก การเมืองท้องถิ่น น่าจะยังไม่มีบทบาท การค้าขายเป็นธรรมชาติ อาศัยความจริงใจเป็นที่ตั้ง

นักธุรกิจฝั่งตะวันตกแถบแม่สอดมักให้ข้อมูลเพื่อให้รัฐบาลไทยตระหนก การก้าวกระโดดทางการเมืองและเศรษฐกิจพม่า ถึงขนาดรถไฟความเร็วสูงปานเครื่องบินจะสร้างเสร็จก่อนพี่ไทยอย่างแน่นอน ถ้ารัฐบาลไทยยังคลานต้วมเตี้ยม ไม่สนับสนุนเงินลงทุนให้พื้นที่เขตเศรษฐกิจพิเศษแม่สอด ไทยต้องเป็นประเทศล้าหลัง

คำว่า “ล้าหลัง” นั้น เสียหายที่ตรงไหน ทำให้ชาติบ้านเมืองถึงกับล่มจมกันเลยเชียวหรือ ผมเห็นแผ่นดินพม่า เขาก็ยังอยู่กันมาอย่างสงบร่มเย็น ก้าวย่างอย่างเชื่องช้า แต่มั่นคง