“ไม่ค่อยช่วยงานพ่อแม่ กลับมาก็ปิดห้องเลย เข้าโครงการนี้ทำให้เราได้ฝึก มีความอดทน มีสติและกล้าแสดงออกมากขึ้น เมื่อก่อนเป็นคนขี้เกียจก็ทำให้เราขยันทำงานมากขึ้น เปลี่ยนความคิดจากแต่ก่อนคิดว่ามันเป็นงานที่เราไม่น่าที่จะต้องทำ เรายังเด็ก น่าจะขอเงินพ่อแม่ใช้ แต่ความคิดเราก็เปลี่ยนว่าพ่อแม่ก็ต้องทำงานคนเดียว แกก็เหนื่อยเราก็ต้องช่วยงานพ่อแม่” วัลลีย์ สารสุข (น้องนิ่ม) แกนนำเยาวชนหมู่ 13 บ้านโนนกลาง โครงการทอเสื่อกก/พรมเช็ดเท้า  กล่าว

น้องนิ่ม เป็นหนึ่งในแกนนำเยาวชนจาก 13 หมู่บ้าน (มีทั้งหมด 19 หมู่บ้าน) ที่เข้าร่วมในโครงงานพัฒนาเด็กและเยาวชน โครงงาน คิดดี ทำดี เพื่อตัวเอง ครอบครัวและชุมชน จัดขึ้นด้วยความร่วมมือระหว่างชุมชน องค์การปกครองส่วนท้องถิ่นเทศบาลตำบลเมืองแก อ.ท่าตูม จ.สุรินทร์ นำทีมโดย จักรกฤษณ์ พาณิชย์กิจเจริญ นายกเทศมนตรี พร้อมด้วย สถาบันเสริมสร้างการเรียนรู้เพื่อชุมชนเป็นสุข (สรส.) มูลนิธิสยามกัมมาจล ธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน) เป็นส่วนหนึ่งของโครงการพัฒนาเยาวชนในชุมชนท้องถิ่น (4 ภาค) ระยะที่ 2 : หลักสูตรนักถักทอชุมชน เพื่อพัฒนาเด็ก เยาวชนและครอบครัว

โดยมีเป้าหมายสำคัญคือ การใช้โครงงานเพื่อพัฒนาเด็กและเยาวชน เป็นกระบวนการเรียนรู้ผ่านการลงมือทำเพื่อพัฒนาความรู้ ทักษะชีวิต สร้างการเปลี่ยนแปลงของแกนนำเยาวชน ให้ตระหนักรู้ถึงตัวตน ภาคภูมิใจในรากเหง้า เห็นความสัมพันธ์เชื่อมโยงของตนเอง ครอบครัว และชุมชน ก่อเกิดเป็นสำนึกรักท้องถิ่น เข้าถึงแก่นแท้สำนึกพลเมืองที่ระเบิดจากภายใน ปลูกฝังความรับผิดชอบต่อตนเองและผู้อื่น เชื่อมร้อยถักทอตนเอง ครอบครัวและชุมชนเพื่อเป็นฐานรากที่เข้มแข็งของท้องถิ่นอย่างยั่งยืน

มีโครงงานทั้ง 13 ชิ้น ที่ได้สร้างความภาคภูมิใจให้แก่บ้านของตนเอง ได้แก่ 1.การทำตะกร้าจากวัสดุรีไซเคิล หมู่ 1 บ้านหนองยาง 2.ทำขนมไทยหวานใจทุกวัย หมู่ 2 หนองคูน้อย 3.ปลูกผักสวนครัวปลอดสารพิษ (พอขัน) หมู่ 3 บ้านเมืองแก 4.ไข่เค็มอัจฉริยะ หมู่ 4 บ้านหนองม่วง 5.การทำขนมไทยวัยทีน หมู่ 5 บ้านท่าศิลา 6.ต้นกกมหัศจรรย์ หมู่ 6 บ้านโคกล่าม 7.น้ำหมักชีวภาพ หมู่ 7 บ้านโนนสวย 8.การทำขนมไทยใส่ใจคุณภาพ หมู่ 10 บ้านกุง 9.ทอเสื่อกก/พรมเช็ดเท้า หมู่ 13 บ้านโนนกลาง 10.กันตรึมออนไลน์ หมู่ 14 บ้านตากแดด 11.ศึกษาพิธีพราหมณ์ หมู่ 16 บ้านหนองแต้ 12.ผลิตภัณฑ์ข้าวหลาม หมู่ 17 บ้านท่าวังหิน และ 13.การทำเครื่องจักสาน หมู่ 18 บ้านสระบัว

โครงการคิดดีทำดีเพื่อเยาวชน มีการเข้าค่าย 3 ครั้ง ค่ายครั้งที่ 1 รู้จักตนเอง กิจกรรมเรียนรู้นิสัย เพื่อเข้าใจจุดเด่นและปรับปรุงนิสัยของตัวเอง รู้จักศักยภาพของตนเองว่าถนัดเรื่องอะไรและจะใช้ความถนัดของตนเองให้ไปถึงเป้าหมายชีวิตได้อย่างไร กิจกรรมรู้จักเป้าหมายชีวิต อันจะนำไปสู่การเข้าใจตนเองและใช้ชีวิตอย่างมีเป้าหมายมากขึ้น ค่ายครั้งที่ 2 รู้จักครอบครัวคือ การเข้ามารู้จักครอบครัวของตัวเองอย่างแท้จริง ทั้งในเรื่องของจุดดีที่จะทำให้เขาภาคภูมิใจกับครอบครัวตนเองและจุดอ่อนของครอบครัวที่รู้ว่าตนเองจะมีบทบาททำให้ครอบครัวของตนดีขึ้นได้อย่างไร

ค่ายครั้งที่ 3 รู้จักชุมชน เป็นการสืบค้นชุมชนและภาคภูมิใจในความเป็นท้องถิ่นของตนเองและเห็นว่าชุมชนได้ดูแลตัวเองอย่างไรและเขาจะทำอะไรเพื่อชุมชนของเขาเป็นการตอบแทนกลับคืนได้บ้าง ผ่านกิจกรรมผังเครือญาติที่ช่วยให้สามารถเชื่อมโยงและสร้างความผูกพันกับครอบครัวและเครือญาติยิ่งขึ้น

สำราญ สารสุข (แม่น้องนิ่ม) กล่าวว่า ดีใจเพราะว่าลูกดีขึ้น ภูมิใจที่เห็นลูกเป็นคนที่มีความรับผิดชอบและกระตือรือร้นอยากช่วยพ่อแม่ ชีวิตเขาเปลี่ยนไป รู้จักคิดด้วยตนเอง และมีความขยันกว่าเก่าเห็นถึงการเปลี่ยนแปลงได้อย่างชัดเจนในด้านลักษณะนิสัยของเยาวชนหลังผ่านกระบวนการของโครงการนี้

อ.ทรงพล เจตนาวณิชย์ ผอ.สรส. กล่าวว่าโครงงานเป็นตัวเซตเงื่อนไขให้เด็กได้เรียนรู้ตั้งแต่เริ่มต้นการทำโครงงาน ระหว่างทำโครงงาน หลังการทำโครงงาน ช่วงก่อนทำโครงงานเราสามารถที่จะกระตุ้นให้เด็กได้คิด วิเคราะห์ ตั้้งคำถาม และสืบค้นข้อมูลที่ตนเองตั้งคำถามขึ้นมา และนำข้อมูลเหล่านั้นมาสร้างความรู้ สร้างผลงานที่ตัวเองจะต้องทำให้สำเร็จสำคัญที่สุดจะต้องสร้างให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเด็กและเยาวชนในชุมชนที่ได้เรียนรู้ผ่านการทำโครงงานทั้งในด้านทักษะ ความรู้ อุปนิสัย ทัศนคติ และจิตสำนึกที่มีต่อตัวเอง ครอบครัว และชุมชน

ขณะที่ ณัฐวดี หนุนโชค (น้องแตน) แกนนำเยาวชน หมู่ 6 โครงการต้นกกมหัศจรรย์ เล่าว่า หลังจากเข้าร่วมโครงการช่วยส่งเสริมให้กล้าที่จะเผชิญกับปัญหาที่เกิดขึ้น การทำโครงการต้นกกเพราะอยากพัฒนาผลิตภัณฑ์และอยากให้น้องๆ และเพื่อนๆ มีส่วนร่วมในการทำกิจกรรมร่วมกัน

และโครงการดีๆ อย่างนี้จะเกิดขึ้นไม่ได้เลย หากขาด “นักถักทอชุมชน” ของเทศบาลตำบลเมืองแกทุกคน ที่เป็นผู้เชื่อมร้อยและถักทอในชุมชนเมืองแก หลังจากเข้า หลักสูตรนักถักทอชุมชน กับ อ.ทรงพล และทางเทศบาลได้นำองค์ความรู้นี้ไปขยายให้แก่เจ้าหน้าที่ทุกคนได้มีส่วนร่วมทำงานเยาวชนและการค้นหา “พี่เลี้ยง” ในชุมชน ที่เป็นจิ๊กซอว์สำคัญในการขับเคลื่อนการพัฒนาเยาวชนในพื้นที่ ที่มีทักษะสำคัญคือการจัดการความรู้ให้แก่เด็กผ่านการทำโครงการนั้นๆ เป็นผู้สนับสนุนให้โครงงานนั้นมันสำเร็จ หรือเมื่อเด็กมีปัญหา พี่เลี้ยงก็สามารถที่จะปรึกษา ทำหน้าที่ตั้งคำถามเพื่อให้เด็กได้ค้นหาคำตอบได้ด้วยตนเองปรากฏว่าทั้ง 13 ตำบล ได้พี่เลี้ยงที่มีคุณภาพอย่างมาก “อยากให้น้องๆ ที่ผ่านการอบรมตรงนี้ได้ไปถ่ายทอดให้แก่น้องๆ จากรุ่นสู่รุ่นต่อไป” หนึ่งในพี่เลี้ยงได้ฝากไว้