ศาสตร์เกษตรดินปุ๋ย : ขอบคุณแหล่งข้อมูล : หนังสือเทคโนโลยีชาวบ้าน

http://info.matichon.co.th/techno/techno.php?srctag=05060011158&srcday=2015-11-01&search=no

เกษตรอินทรีย์และวิถีสุขภาพ

องอาจ ตัณฑวณิช Ongart8117@gmail.com

ตรีผลา…ยาสมัยพุทธกาล

สมุนไพรไทยในปัจจุบัน ได้รับการเชื่อถือในสรรพคุณในการรักษาโรคต่างๆ ที่ไม่มีผลข้างเคียงใดๆ แตกต่างกับยาแผนปัจจุบันซึ่งบำบัดโรคหนึ่งแต่ใช้ไปเรื่อยๆ นานๆ ไปก็จะเกิดอาการอีกโรคหนึ่ง เป็นต้น ยาตำรับแผนไทยในปัจจุบันนี้จึงมีวางขายคู่กับยาแผนตะวันตกอย่างทัดเทียม

ก่อนหน้านี้ สมุนไพรไทยถูกใช้ในลักษณะเชิงเดี่ยวซึ่งจะได้สรรพคุณไม่เต็มร้อย แต่ก็เป็นที่นิยมกันมากระดับหนึ่ง ต่อมาหน่วยงานหลักที่เกี่ยวข้องกับแพทย์แผนไทยได้ออกมาให้ความรู้เกี่ยวกับยาสมุนไพรไทยเป็นระยะๆ จึงทำให้เรารู้จักยาไทยในอีกรูปแบบหนึ่งคือเป็นตำรับยา ซึ่งจะมีสมุนไพรหลายๆ อย่างประกอบกันเป็นยาขนาน ซึ่งสมุนไพรในตำรับบางชนิดจะไปเสริมฤทธิ์กัน บางชนิดจะไปยับยั้งฤทธิ์ที่เป็นอันตรายต่อคน

ตรีผลา เป็นตำรับยาที่มีมาดั้งเดิมของแพทย์แผนไทย สรรพคุณคือ การใช้ระบายพิษจากระบบการทำงานต่างๆ ของร่างกาย เช่น ระบบทางเดินอาหาร ระบบทางเดินโลหิต โดยจะไปทำหน้าที่ขับพิษต่างๆ ที่ตกค้างและกำจัดออกจากร่างกายโดยสิ้นเชิง ทำให้ถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะบ่อยครั้ง เพื่อทำความสะอาดระบบทางเดินอาหารและระบบขับถ่าย โดยเฉพาะลำไส้ใหญ่ให้สะอาด ในขณะเดียวกันก็ช่วยเสริมฤทธิ์ระบาย แต่ไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย เพราะยานี้จะควบคุมการถ่ายอย่างสมดุล ป้องกันมิให้ร่างกายอ่อนเพลีย และสามารถใช้ได้ดีทุกเพศทุกวัย บางคัมภีร์ของแพทย์แผนไทย ได้กล่าวถึงสรรพคุณของตรีผลา ว่าเป็นยาสำหรับลดความอ้วน เพราะเป็นยาที่สามารถลดมวลของร่างกายได้ คือทำหน้าที่เป็นยาระบายและลดการดูดซึมไขมันเข้าสู่ร่างกายโดยที่ร่างกายไม่สูญเสียน้ำและสารอาหาร จนเกิดอันตราย

และไม่เพียงเท่านั้น ตรีผลา ยังเป็นยาที่ชาวตะวันตกก็รู้จักดี ถึงกับเขียนบรรยายสรรพคุณของตรีผลkไว้ว่า “Even if your mother leaves you, everything will be fine if you have triphala” แปลได้ว่า “ตรีผลาจะดูแลสุขภาพคุณเป็นอย่างดีเหมือนแม่ ถึงแม้คุณไม่มีแม่”

ตรีผลา ในความหมายสมัยใหม่คือ ทรีอินวัน ซึ่งเราชอบนักชอบหนา เพราะใช้ประโยชน์ได้หลายอย่าง นึกจะว่าเป็นเรื่องราวของตะวันตก แต่แท้จริง ทรีอินวันของไทยมีมากมาตั้งนานแล้ว คำว่า ตรีผลา คือ ตรี ที่แปลว่า สาม ผลา ก็คือ ผล แปลรวมความคือ ผลไม้ 3 อย่าง ไม่ใช่ว่าจะเป็นผลไม้อะไรก็ได้ แต่ต้องเป็น 3 อย่างนี้เท่านั้น คือ มะขามป้อม สมอไทย และสมอพิเภก

ผลไม้ทั้ง 3 อย่าง ปกติเราก็ไม่ได้เอามากินเล่นพร่ำเพรื่อเหมือน เงาะ ทุเรียน ลำไย ที่เป็นผลไม้ยอดนิยมหรอก มะขามป้อมพอมีคนรู้จักบ้าง แต่สมอไทย และสมอพิเภก ยิ่งแล้วใหญ่ หาคนรู้จักยาก อย่าว่าแต่จะแค่เคยกิน เอาละ! งั้นเรามาดูสรรพคุณของผลไม้แต่ละตัวกันเลย

สรรพคุณของสมุนไพรแต่ละชนิด

ผลมะขามป้อม มีรสฝาด แต่มีวิตามินซีสูง และมีแทนนินที่ละลายน้ำได้ 2 ชนิด คือ เอมบลิเคนิน เอ & บี (Emblicanin A&B) ซึ่งมีคุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระที่มีความแรงสูงมาก ยิ่งกว่านั้นยังมีวิตามินซีกลุ่มใหม่ (Ascorbigen) ที่ช่วยสร้างภูมิคุ้มกันโรคมะเร็ง สามารถต้านอนุมูลอิสระ ป้องกันการเกิดเซลล์และเนื้อร้าย และแก้พิษตะกั่วได้

สมอไทย มีรสฝาด และเป็นผลไม้ที่พระพุทธองค์ทรงแนะนำให้ภิกษุสงฆ์ฉันได้ ถึงแม้จะเป็นหลังเพล สมอไทย มีแคลอรีสูง เพราะใน 100 กรัม นั้นประกอบด้วยคาร์โบไฮเดรตถึง 88.2 กรัม มีโปรตีน 1,400 มิลลิกรัม ไขมัน 500 มิลลิกรัม และมีเส้นใยอาหารที่ละลายได้ถึง 3,500 มิลลิกรัม และยังมีวิตามิน แร่ธาตุที่จำเป็นต่อร่างกายหลายชนิด ได้แก่ วิตามิน บี 6 วิตามิน บี 12 กรดโฟลิก ไนอะซิน ไบโอติน แคลเซียม ฟอสฟอรัส โซเดียม โพแทสเซียม แมกนีเซียม เหล็ก ทองแดง และไอโอดีน ที่มีอยู่ในอาหารทะเล สรรพคุณของสมอไทยคือ ลดอาการไอ ลดอาการแพ้ หืดหอบ และไซนัสเรื้อรัง และยังมีฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือด ช่วยควบคุมน้ำตาลในผู้ป่วยเบาหวาน

สมอพิเภก ถ้าเป็นผลดิบนั้นมีน้ำมันที่ออกฤทธิ์คล้ายน้ำมันระหุ่งเป็นยาระบาย ส่วนผลสุกมีสารสำคัญที่กระตุ้นการหลั่งน้ำดีช่วยทำให้ระบบย่อยทำงานได้ดีขึ้น ยาระบาย บำรุงธาตุ แก้เสมหะ แก้โรคตา แก้ไข้ และริดสีดวงทวาร

ไม่น่าเชื่อ พอผลไม้ 3 อย่างรวมกัน จะมีสรรพคุณทวีคูณ ในปัจจุบัน ตรีผลาเป็นที่นิยมอย่างมากในประเทศและต่างประเทศ เนื่องจากมีผลในการล้างพิษและควบคุมน้ำหนักได้ดี พร้อมช่วยระบายไขมันออกมา ทำให้มีการขับถ่ายตามปกติ นอกจากนี้ ตรีผลา ยังช่วยลดคอเลสเตอรอลในตับและในหลอดเลือดแดง ทำให้ตับแข็งแรงและความดันโลหิตเป็นปกติ

ตรีผลา เป็นยาที่มีสรรพคุณสูง แต่สำหรับคนทั่วไปที่ไม่มีเวลาที่จะทำกินเป็นยา ก็จำเป็นที่จะต้องซื้อหากินเป็นเรื่องธรรมดา ผมได้มีโอกาสพบกลุ่มที่ผลิตตรีผลาอบแห้ง ตราวังน้ำผึ้ง ตำบลวังจันทร์ อำเภอสามเงา จังหวัดตาก ซึ่งทำตรีผลาอบแห้งไว้สำหรับชงดื่มเหมาะสำหรับคนทำงานในออฟฟิศที่ต้องการความสะดวก ไม่ต้องมานั่งทำเอง แค่เอาน้ำร้อนแช่ก็ดื่มได้

คุณฐิติวัลคุ์ จินะวงษ์ ประธานกลุ่ม ได้เล่าให้ฟังว่า “กลุ่มการผลิตนี้ ได้ตั้งขึ้นจากการผลักดันของ นายก อบต. วังจันทร์ คุณอุบล ด้วงเขียว ด้วยเงินงบประมาณโครงการกระตุ้นเศรษฐกิจของภาครัฐ เพื่อให้เกษตรกรมีอาชีพที่ยั่งยืน เมื่อปี พ.ศ. 2545 โดยใช้ชื่อเดิมว่า กลุ่มอาชีพสตรีตำบลวังจันทร์ ก่อนนี้กลุ่มได้ผลิตไวน์มะขามป้อม ไวน์ชมพู่ ไวน์ฝรั่ง และน้ำมะขามป้อม ต่อมาก็มีการแปรรูปผลไม้อื่นๆ เช่น การกวนอีกด้วย”

การที่ทางกลุ่มมาทำตรีผลาอบแห้งเพื่อชงดื่ม เนื่องจากเห็นว่าสรรพคุณของตรีผลาเป็นที่ประจักษ์ และเกษตรกรในกลุ่มก็มีการปลูกผลไม้ 3 ชนิดนี้ ตามหัวไร่ปลายนา แต่ผลผลิตไม่สามารถนำมาจำหน่ายให้กินได้ นับวันจะถูกตัดโค่นไปทำฟืนหรือประโยชน์อย่างอื่น ต้นจึงค่อยๆ หมดไป การนำมาทำเป็นผลิตภัณฑ์เป็นการช่วยเกษตรกรให้มีรายได้และเป็นการอนุรักษ์ไม้พื้นเมืองของไทยให้อยู่ยืนนานสืบไป

ขั้นตอนการทำตรีผลาอบแห้ง

ทางกลุ่มจะล้างให้สะอาดและคัดผลที่ใช้ไม่ได้ออก การรับซื้อจะรับซื้อของชาวบ้านโดยทั่วไปในอำเภอ ช่วงระหว่างเดือนกันยายนถึงเดือนธันวาคมของทุกปีจะเป็นหน้าที่รับซื้อผลผลิตของมะขามป้อม สมอไทย สมอพิเภก ซึ่งชาวบ้านจะเก็บมาจากหัวไร่ปลายนา ในสวนของตัวเอง และผลไม้ที่อยู่ในป่า ปีหนึ่งๆ ทางกลุ่มจะรับซื้อผลผลิตประมาณ 10-20 ตัน ราคาที่รับซื้อ ประมาณ 10-15 บาท ต่อกิโลกรัม จึงมีส่วนให้ชาวบ้านอนุรักษ์ป่าไม้ไว้และช่วยให้ชาวบ้านมีรายได้

หลังจากนำมะขามป้อม สมอไทย สมอพิเภก มาล้างทำความสะอาดแล้ว ผึ่งไว้สักพักก็จะนำเข้าเครื่องบดทั้งเมล็ด และนำมาเกลี่ยใส่ถาด เข้าเครื่องอบ ที่อุณหภูมิ 60 องศา เพื่อไม่ให้วิตามินซีเสื่อมสลาย ใช้เวลา ประมาณ 2 วัน จนกระทั่งเนื้อแห้งดี จึงเก็บใส่ภาชนะบรรจุไว้ในถุงที่รักษาความชื้นแยกชนิดกัน เมื่อต้องการจำหน่ายจึงนำมาผสมตามอัตราส่วนแล้วบรรจุถุงเล็กอีกรอบ ส่วนที่เป็นแคปซูลจะต้องนำมาปั่นอีกรอบให้ละเอียดแล้วบรรจุถุง โดยมีผลิตภัณฑ์ตรีผลาที่เป็นแคปซูล ตรีผลาชนิดผง และตรีผลาชนิดซอง จำหน่าย

ปัจจุบัน ทางกลุ่มได้มีการนำเสนอสินค้าโดยการออกบู๊ธตามงานต่างๆ ทั่วประเทศ ทำให้ผู้ที่สนใจในสุขภาพมาอุดหนุนกันอย่างดี ถึงแม้จะมีราคาค่อนข้างสูง แต่ก็มั่นใจในคุณภาพ ที่ผ่านมามีผู้สนใจจะนำไปจำหน่ายที่ประเทศจีนซึ่งอยู่ระหว่างการตกลงทางการค้ากัน ส่วนงานต่อไปทางกลุ่มจะไปออกบู๊ธที่กรุงพนมเปญ ประเทศกัมพูชา เป็นงานโอท็อปของไทย ในระหว่าง วันที่ 24-27 กันยายน 2558 นี้ สนใจสั่งซื้อติดต่อ คุณสุพัตรา อุ่นใจ (089) 762-1448 กลุ่มตรีผลาอบแห้ง ตราวังน้ำผึ้ง ตำบลวังจันทร์ อำเภอสามเงา จังหวัดตาก