ศาสตร์เกษตรดินปุ๋ย : ขอบคุณแหล่งข้อมูล : หนังสือเทคโนโลยีชาวบ้าน

http://info.matichon.co.th/techno/techno.php?srctag=05096151258&srcday=2015-12-15&search=no

กศน. ทั่วไทย

จิรวรรณ โรจนพรทิพย์

เรียนรู้อดีต ตามรอยมรดกไทย กับ “กศน. อำเภอสวรรคโลก” สุโขทัย

คำกล่าวที่ว่า “คนโง่เรียนรู้จากประสบการณ์ คนฉลาดเรียนรู้จากประวัติศาสตร์” เป็นความจริงที่ปฏิเสธไม่ได้ เพราะการเรียนรู้อดีต คือจุดเริ่มต้นของการเรียนรู้ที่แท้จริง เนื่องจากอดีตมีความสัมพันธ์กับปัจจุบันและอนาคต ข้อมูลทางประวัติศาสตร์บอกเล่าถึงความสำเร็จและข้อผิดพลาดของมนุษย์ในสมัยอดีต การเรียนรู้ประวัติศาสตร์ ทำให้มนุษย์รู้จักตนเอง ไม่ทำผิดพลาดซ้ำรอยอดีต และเรียนรู้ที่จะค้นหาทางออกใหม่ที่ดีกว่าเก่าเสมอ

“สวรรคโลก”

เมืองประวัติศาสตร์ที่น่าเรียนรู้

“เมืองสวรรคโลก” ซึ่งมีชื่อเสียงโดดเด่นในเรื่องแหล่งผลิตเครื่องถ้วย-ชามสังคโลก ในอดีตตั้งอยู่ขึ้นไปทางทิศเหนือตามลำน้ำยม (บริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยในปัจจุบัน) ตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี มีฐานะเป็นเมืองลูกหลวง ในนาม “เมืองศรีสัชนาลัย” ต่อมาในสมัยกรุงศรีอยุธยา ประมาณปี พ.ศ. 1994 พระเจ้าติโลกราชแห่งอาณาจักรล้านนา ได้ยกทัพมายึดเมืองศรีสัชนาลัย และได้เปลี่ยนชื่อเมืองนี้เป็น “เมืองเชียงชื่น” ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2017 สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ทรงตีเมืองเชียงชื่นคืนได้สำเร็จและทรงเปลี่ยนชื่อเมืองเชียงชื่นเป็น “เมืองสวรรคโลก”

ในสมัยกรุงธนบุรีถึงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ เมืองสวรรคโลกนั้นถูกพม่าข้าศึกเข้ามาตีบ่อยครั้ง เจ้าเมืองสวรรคโลกจึงตัดสินใจย้ายที่ตั้งเมืองมาตั้งอยู่ที่บ้านท่าชัย (ในเขตตำบลศรีสัชนาลัย อำเภอศรีสัชนาลัย ปัจจุบัน) ต่อมาราว พ.ศ. 2379 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 เมืองสวรรคโลกมีปลัดปกครอง นามว่า “นาค” ได้นำงาช้างเนียมไปถวายพระเจ้าอยู่หัว เกิดความดีความชอบ จึงได้รับการแต่งตั้งเป็นพระยาสวรรคโลก มีบรรดาศักดิ์เป็น พระยาวิชิตภักดี (ต้นตระกูลวิชิตนาค) ได้ใช้บ้านพักหรือจวนที่บ้านวังไม้ขอน เป็นที่ว่าการเมืองสวรรคโลก จึงย้ายเมืองสวรรคโลก จากบ้านท่าชัยมาตั้งรกรากที่เมืองสวรรคโลกใหม่ (สวรรคโลก ปัจจุบัน)

ต่อมา ปี 2459 ทางราชการได้เปลี่ยนชื่อเมืองสวรรคโลกเป็น จังหวัดสวรรคโลก มีอำเภอในการปกครอง 2 อำเภอ คือ อำเภอสวรรคโลกและอำเภอศรีสัชนาลัย และในวันที่ 17 สิงหาคม พ.ศ. 2474 กระทรวงมหาดไทย ได้ประกาศยุบจังหวัดสุโขทัยให้มาอยู่ในความปกครองของจังหวัดสวรรคโลก ราวเดือนเมษายน พ.ศ. 2482กระทรวงมหาดไทย สั่งยุบจังหวัดสวรรคโลกให้ไปตั้งจังหวัดสุโขทัย ฐานะของจังหวัดสวรรคโลกจึงถูกลดให้เป็น อำเภอสวรรคโลกจนถึงทุกวันนี้

ปัจจุบัน อำเภอสวรรคโลก เป็น 1 ใน 9 อำเภอ ของจังหวัดสุโขทัย ดูแลรับผิดชอบพื้นที่ 14 ตำบล ได้แก่ ตำบลเมืองสวรรคโลก ตำบลในเมือง ตำบลป่ากุมเกาะ ตำบลคลองยาง ตำบลเมืองบางขลัง ตำบลคลองกระจง ตำบลวังไม้ขอน ตำบลวังพิณพาทย์ ตำบลย่านยาว ตำบลนาทุ่ง ตำบลเมืองบางยม ตำบลท่าทอง ตำบลปากน้ำ ตำบลหนองกลับ

กศน. อำเภอสวรรคโลก

ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอำเภอสวรรคโลก จัดตั้งตามประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เพื่อให้บริการการศึกษานอกโรงเรียนแก่ประชาชน และกลุ่มเป้าหมายกระจายครอบคลุมทุกพื้นที่อย่างทั่วถึง และมีประสิทธิภาพ ประกาศ ณ วันที่ 27 สิงหาคม 2536 ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอำเภอสวรรคโลก เป็นสถานศึกษาในการบริหารส่วนกลาง สังกัดศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนจังหวัดสุโขทัย โดยใช้ห้องสมุดประชาชน อำเภอสวรรคโลก เป็นที่ทำการ

นอกจากนี้ กศน. อำเภอสวรรคโลก ยังเปิดให้บริการห้องสมุดประชาชนอำเภอสวรรคโลกมาอย่างต่อเนื่อง โดยครั้งแรกได้ใช้สถานที่ร้านสหกรณ์สวรรคโลกเป็นสถานที่ดำเนินการ ต่อมาจังหวัดสุโขทัย ได้รับการเห็นชอบจากกรมการศึกษานอกโรงเรียน จัดสร้างห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” ที่อำเภอสวรรคโลก ในปีงบประมาณ 2534 เนื่องในวโรกาสทรงเจริญพระชนมายุ 36 พรรษา จึงได้ประกาศจัดตั้งห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” ณ วันที่ 5 เมษายน 2534 และประกาศยุบเลิกห้องสมุดประชาชนอำเภอสวรรคโลก ณ วันที่ 20 กุมภาพันธ์

และศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอำเภอสวรรคโลก จึงได้ใช้ห้องสมุดประชาชนอำเภอสวรรคโลก (เก่า) เป็นที่ทำการระหว่างการตกแต่งห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” เพื่อเตรียมเปิดห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” อำเภอสวรรคโลก โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเป็นองค์ประธานเปิดห้องสมุดฯ “เฉลิมราชกุมารี” ในวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2537 เมื่อห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” อำเภอสวรรคโลก เปิดทำการเรียบร้อยแล้ว ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอำเภอสวรรคโลก ได้ย้ายที่ทำการไปอยู่ที่ห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” อำเภอสวรรคโลก ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

ตามรอยมรดกท้องถิ่น

“จังหวัดสวรรคโลก”

กศน. อำเภอสวรรคโลก จัดทำหลักสูตรท้องถิ่น เรื่อง ตามรอยมรดกท้องถิ่น “จังหวัดสวรรคโลก” โดยจัดทำทั้งภาคภาษาไทยและภาษาอังกฤษ มีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ด้วยตนเอง ชุมชนและสังคมมีส่วนร่วมในการจัดทำสาระ กระบวนการเรียนรู้ และเพื่อสร้างความตระหนัก รัก และภาคภูมิใจในท้องถิ่น การจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยไปศึกษาในสถานที่จริง และแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับภูมิปัญญาท้องถิ่น

ตามรอยมรดกท้องถิ่น “จังหวัดสวรรคโลก” เป็นการเรียนรู้สถานที่สำคัญในอดีต ซึ่งเคยเป็นจังหวัดสวรรคโลกมาก่อน เช่น เสาหลักเมืองสวรรคโลก ที่พักสุราจังหวัดสวรรคโลก ต้นมะฮอกกานี ที่ได้รับพระราชทาน จากรัชกาลที่ 5 สมัยเป็นจังหวัดสวรรคโลก โรงเรียนสตรีประจำจังหวัดสวรรคโลก “อนันตนารี” อนุสาวรีย์สงครามโลกครั้งที่ 1 ท่าลิฟท์สวรรคโลก วัดสว่างอารมณ์วรวิหาร บ่อน้ำรถไฟ สถานีรถไฟ (ครบ 100 ปี 15 สิงหาคม 2552) บะหมี่เม้ง (บะหมี่เจ้าคุณ) อนุสาวรีย์ตำรวจ พิพิธภัณฑ์สวรรค์วรนายก วัดสวรรคาราม ที่ว่าการอำเภอสวรรคโลก

นอกจากนี้ กศน. อำเภอสวรรคโลก ได้จัดทำหลักสูตรท้องถิ่น เรื่อง “ย้อนรอยพระพุทธเรืองฤทธิ์” ซึ่งเป็นการเรียนรู้สถานที่สำคัญในอดีต เป็นเส้นทางเลียบริมแม่น้ำ อัญเชิญพระคู่บ้านคู่เมืองของอำเภอสวรรคโลก คือพระพุทธเรืองฤทธิ์ จากวัดพระศรีมหาธาตุราชวรวิหาร (วัดพระปรางค์) อำเภอศรีสัชนาลัย มายังวัดสว่างอารมณ์วรวิหาร อำเภอสวรรคโลก ในเส้นทางจะผ่านสถานที่ บุคคล และอาชีพที่สำคัญ เช่น วัดสว่างอารมณ์วรวิหาร วัดสวัสติการาม พิพิธภัณฑ์สวรรค์วรนายก วัดสวรรคาราม สวนตาพ้อม วัดอัมพวนาราม นมัสการเกจิอาจารย์ดังวัดคุ้งยาง วัดท่าเกย วัดตลิ่งชัน วัดเชิงคีรี เรือนหลวงไชยเสนา ศาลารมย์หนองช้าง ร้านทองลายโบราณ กลุ่มศิลปินวัดช้างน้อย วัดช้างล้อม และวัดพระศรีมหาธาตุราชวรวิหาร (วัดพระปรางค์)

อีกหนึ่งหลักสูตรที่น่าเรียนรู้คือ เรื่อง “เมืองโบราณบางขลัง” ซึ่งเป็นการเรียนรู้โบราณสถาน พิธีกรรม ประเพณี อาชีพ เช่น ประเพณีตรุษไทยบ้านซ่าน นางด้ง ระบำเทวนารีศรีบางขลัง สมุนไพร การทำดินสอพองในอดีต วัดริมทาง วัดใหญ่ชัยมงคล วัดโบสถ์ วัดบ้านซ่าน วัดคลองแดน แหล่งตัดศิลาแลง พระเครื่อง การทำขนมลูกปรง การอัดด้ามมีดด้วยต้นผ่าด้ามและขุนอภิบาลบางขลัง

หากสนใจอยากได้ข้อมูลเพิ่มเติม สามารถติดต่อสอบถามได้ที่ กศน. อำเภอสวรรคโลก เลขที่ 10/2 ถนนประชาสงเคราะห์ ตำบลเมืองสวรรคโลก อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย 64110 โทร. (055) 641-044

“วังขนาย จับมือ คูโบต้า พัฒนาอุตสาหกรรมอ้อย”

กลุ่มวังขนาย ผู้ผลิตน้ำตาลออร์แกนิก และ บริษัท สยามคูโบต้า คอร์ปอเรชั่น จำกัด ผู้นำในธุรกิจเครื่องจักรกลการเกษตร ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้ลงนามความร่วมมือ โครงการ วังขนาย-คูโบต้า พลังขับเคลื่อน อุตสาหกรรมอ้อยและน้ำตาล โดย สยามคูโบต้า วางแผนเปิดตัวอุปกรณ์เครื่องจักรรุ่นใหม่ที่ช่วยพัฒนาประสิทธิภาพการปลูกอ้อยได้ภายในปี 2560 เพื่อช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในขั้นตอนการเพาะปลูก ช่วยลดต้นทุน และเพิ่มผลผลิต รวมทั้งพัฒนาศักยภาพของเกษตรกรชาวไร่อ้อยที่ปลูกอ้อยอินทรีย์ของประเทศไทยให้มีรายได้ที่มั่นคง มีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น จากการเก็บข้อมูลจากแปลงทดลองโครงการปลูกอ้อยข้ามแล้งช่วงที่ผ่านมา ที่สยามคูโบต้าทำร่วมกับกลุ่มวังขนาย พบว่า ช่วยเพิ่มผลผลิตต่อไร่ ไม่น้อยกว่า 20% เทียบกับการปลูกแบบดั้งเดิม แม้ว่าแปลงทดลองในปีที่ผ่านมาจะพบปัญหาภัยแล้งในช่วงกลางปี ซึ่งจากผลผลิตที่เพิ่มขึ้นนี้ก็จะส่งผลต่อกำไร ต่อไร่ ที่จะเพิ่มขึ้นตามไปด้วย