กติกาในพระราชบัญญัติว่าด้วยการออกเสียงประชามติ กลายเป็นข้อจำกัดให้ ครู ก ข ค  ที่มีหน้าที่ประชาสัมพันธ์ร่างรัฐธรรมนูญ ไม่กล้าทำอะไรมากไปกว่าการอ่านเนื้อหาในเอกสารร่างรัฐธรรมนูญให้ชาวบ้านฟัง ครู ค ระบุ อย่างนี้ไม่ได้ประโยชน์ เผย ไม่กล้าอธิบายความ กลัวกลายเป็นชี้นำ  ถูกถ่ายคลิปร้องเรียน เพราะไม่รู้ใครเป็นใคร

จากแผนการประชาสัมพันธ์ร่างรัฐธรรมนูญของคณะกรรมการการเลือกตั้งและกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ ที่มีการอบรมตัวแทนระดับจังหวัด อำเภอ และหมู่บ้าน เพื่อเป็น ครู ก ครู ข และ ครู ค ตามลำดับ เพื่อสุดท้ายให้ ครู ค ไปประชาสัมพันธ์ร่างรัฐธรรมนูญให้กับชาวบ้านในพื้นที่ของตัวเอง ล่าสุดมีการอบรม ครู ค ไปแล้ว และมีการเปิดเผยออกมาว่า ภารกิจหลักของ ครู ค คือการอ่านร่างรัฐธรรมนูญให้ชาวบ้านฟัง

ผู้ใหญ่บ้านรายหนึ่ง ใน จ.ภาคกลาง เปิดเผยว่า เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว ทางอำเภอ หรือ ครู ข ได้นัดประชุมอบรม ครู ค เพื่อไปทำหน้าที่ประชาสัมพันธ์ร่างให้ชาวบ้านในพื้นที่ของตัวเอง ผู้ที่เป็นครู ข  คือ หัวหน้าส่วนราชการระดับอำเภอ เช่น สัสดีอำเภอ วัฒนธรรมอำเภอ เกษตรอำเภอ สาธารณสุขอำเภอ ส่วนผู้ที่มาเป็นครู ค คือ กำนัน สารวัตรกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน กรรมการผู้บ้าน โดยแต่ละหมู่จะมีตัวแทนหมู่ละ 4 คน และ สำรองอีก 2 คน

“การอบรมวันนั้นเริ่มกันตั้งแต่ช่วงเช้า เสร็จประมาณบ่าย 3 โมง ในการอบรม ครู ข ก็จะมาอ่านสาระสำคัญของร่างรัฐธรรมนูญให้ ครู ค ฟัง โดยสลับกันมาอ่านคนละหมวด 2 หมวด บางช่วงก็มีพาวเวอร์พ้อยท์ให้ดู แต่ไม่มีการอธิบายอะไรเพิ่มเติม เขาบอกว่าครู ก ก็อบรมพวกเขามาอย่างนี้ ฉะนั้นพวกเรา ครู ค ก็คงไปอ่านให้ชาวบ้านฟังต่อเหมือนกัน  เพราะไม่รู้ว่าถ้าไปอธิบายเพิ่มแล้วจะอธิบายถูกหรือเปล่า จะกลายเป็นการชี้นำหรือเปล่า เพราะกฎหมายห้ามชี้นำ และตอนนี้เราก็ไม่รู้ใครเป็นใคร เพราะต้องยอมรับว่าเรื่องสีเสื้อในพื้นที่ตอนนี้ก็ยังมีอยู่ หรืออาจจะมีลูกน้องบางคนไม่ชอบเจ้านาย พูดไปแล้วถ้ามีคนถ่ายคลิปไปร้องเรียน คนที่จะซวยก็คือตัวเราเอง ฉะนั้นตอนนี้เลยไม่มีใครกล้าทำอะไรมากกว่านี้”

“พูดตามตรง เนื้อหาร่างรัฐธรรมนูญที่เขาอ่านให้ฟัง ก็เป็นวิชาการทั้งนั้น ผมพอมีความรู้อยู่บ้าง บางเรื่องก็ไม่เข้าใจ เข้าหูซ้ายทะลุหูขวา แล้วชาวบ้านจะรู้เรื่องได้ยังไง แบบนี้ไม่ได้ประโยชน์หรอก เหมือนครูสอนหนังสือ แต่ห้ามเด็กถาม หรือเด็กถามแล้วตอบไม่ได้ จะมีประโยชน์อะไร” ผู้ใหญ่บ้านคนเดิม กล่าว

ขณะที่ผู้ใหญ่บ้านอีกคนในอำเภอเดียวกัน บอกว่า หากเป็นการพูดคุยกันส่วนตัวกับคนที่คุ้นเคย อาจจะพออธิบายเพิ่มเติมกันได้บ้าง เช่นบอกว่าร่างรัฐธรรมนูญนี้ดีอย่างไร แต่ถ้าคุยกันเป็นกลุ่มหรือในการอบรม ก็คงพูดอะไรไม่ได้เลย

“เดี๋ยวนี้ถ่ายคลิป เก็บหลักฐานกันได้ง่ายๆ เราไม่รู้ว่าใครชอบทหาร ใครไม่ชอบทหาร หรือว่าจะมีใครหาเรื่องเราหรือไม่ ทางที่ดีก็คงทำได้แค่อ่านข้อความในคู่มือที่เขาแจกมาให้ชาวบ้านฟัง” เขากล่าว

ทั้งนี้ หลังจากทางอำเภอได้มาจัดอบรมครู ค ไปแล้ว ได้มีการส่งเอกสารคำอธิบายสาระสำคัญของร่างรัฐธรรมนูญ คำถามพ่วงของสภานิติบัญญัติ และร่างรัฐธรรมนูญให้ครู ค และกำหนดตารางนัดหมายให้แต่ละหมู่บ้านนัดชาวบ้านมาอบรม โดยในวันอบรม ทางอำเภอจะมาช่วยดูแล และ ครู ข แต่ละคนจะทำหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงของแต่ละหมู่บ้านด้วย

ทางอำเภอเป็นคนรับผิดชอบค่าใช้จ่าย โดยในวันอบรมครู ค มีการจ่ายเบี้ยเลี้ยงให้ครู ค คนละ 200 บาท และมีอาหารกลางวันให้รับประทาน ส่วนที่ครู ค จะไปอบรมให้ชาวบ้านนั้น ยังไม่ได้มีการบอกเรื่องค่าใช้จ่าย คาดว่าทางอำเภอคงช่วยดูแล เพราะทางอำเภอเป็นคนกำหนดตารางเวลามา

ขณะที่ผู้ใหญ่บ้านรายหนึ่งจากภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กล่าวว่า หลังจากผ่านการอบรม ครู ค. แล้ว ได้กำหนดว่าวันที่ 22 มิถุนายน นี้ จะจัดเวทีเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ให้ความรู้กับชาวบ้าน โดยตั้งใจจะนำเอกสารที่ได้รับจากการอบรม ครู ค. มาอ่านให้ชาวบ้านฟัง หากชาวบ้านไม่เข้าใจ จึงจะอธิบายแต่ละมาตราให้เข้าใจอีกครั้ง ยอมรับว่า บางมาตราเนื้อหายากเกินกว่าจะอธิบายให้ชาวบ้านทุกคนเข้าใจทั้งหมด ประกอบกับมีข้อห้ามในการให้ข้อมูล เช่น ห้ามใช้คำพูดชักชวน จากการพูดคุยกับชาวบ้าน พบว่าให้ความสนใจเกี่ยวกับการลงประชามติร่างรัฐธรรมนูญพอสมควร

“ในแต่ละหมู่บ้านชาวบ้านมีความเห็นที่แตกต่างกัน บางคนยอมรับร่าง บางคนไม่เห็นด้วย ประกอบกับร่างรัฐธรรมนูญมีข้อห้ามมากมาย เวทีการทำความเข้าใจกับชาวบ้านจึงใช้วิธีการอ่านจากเอกสารที่ได้รับจากการอบรม น่าจะกลาง เป็นวิธีที่ดีกว่า เพราะจะได้ไม่เป็นการเข้าข้างฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด หลังจากการจัดเวทีเผยแพร่แล้ว ก็ยังจะให้ความรู้ชาวบ้านต่อ เพราะหากว่างจากงานชาวบ้านจะมีสภากาแฟจับกลุ่มพูดคุยกันบ้าง ซึ่งจะยังคงใช้วิธีการอ่านจากเอกสาร เพราะหากใช้วิธีการอธิบาย หากใช้คำพูดที่ไม่ถูกต้อง เกรงว่าจะสร้างความแตกแยกให้กับชาวบ้านมากกว่า”

เขากล่าว

ระบุ ครู ค ร้อยละ 80 ยังไม่รู้เรื่อง

กำนันรายหนึ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กล่าวว่า เข้ารับการอบรมครู ค.เมื่อวันที่ 17 มิ.ย. 59 เพื่อนำข้อมูลในร่างรัฐธรรมนูญไปถ่ายทอด ประชาสัมพันธ์ให้กับชาวบ้าน แต่สำหรับตนได้ให้ความรู้กับชาวบ้านทำมาก่อนที่จะอบรมครู ค. โดยจะถือโอกาสที่ลงพื้นที่พบกับชาวบ้าน เช่น งานทำบุญ งานประเพณี พูดคุยให้ความรู้ไปด้วย ทั้งการนั่งพูดคุยในกลุ่มย่อย รวมถึงการประชาสัมพันธ์ผ่านทางหอกระจายข่าว เนื่องจากเนื้อหาในร่างรัฐธรรมนูญเป็นเรื่องยากที่ชาวบ้านจะทำความเข้าใจได้เอง

“จะศึกษา ทำความเข้าใจในร่างรัฐธรรมนูญก่อน จึงจะไปพูดคุยอธิบายให้ชาวบ้านเข้าใจ ส่วนใหญ่หากเป็นข้อกฎหมายที่ไกลตัวกับเรื่องปากท้องชาวบ้านจะไม่ตั้งข้อสงสัย หรือซักถาม จากการลงพื้นที่ทั้ง 10 หมู่บ้านในตำบล ส่วนใหญ่ชาวบ้านจะถามเรื่องสิทธิขั้นพื้นฐานที่เขาจะได้รับประโยชน์ เช่น โครงการ 30 บาทรักษาทุกโรค และเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุ ถูกถามมากที่สุด ส่วนการลงพื้นที่ให้ความรู้ ความเข้าใจ รวมถึงการประชาสัมพันธ์กับชาวบ้านนั้น ทำมาก่อนที่จะมีการอบรม ครู ค. เพราะหากทำตามระยะเวลาที่ทางราชการกำหนด เชื่อว่าจะไม่ทันกับการลงพื้นที่ ซึ่งการให้ความรู้ชาวบ้านไม่จำเป็นต้องจัดใหญ่โต สามารถพูดคุยได้กับทุกคน ทุกที่”

จากการเข้าร่วมอบรม ครู ค. ที่ทางหัวหน้าส่วนราชการมาอบรมให้นั้น กำนันรายนี้ กล่าวว่า กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ร้อยละ 80 ยังไม่เข้าใจเกี่ยวกับร่างรัฐธรรมนูญ การเผยแพร่ประชาสัมพันธ์จึงใช้วิธีการนำเอกสารมาอ่านให้ชาวบ้านฟัง เพื่อจะได้ถ่ายภาพและเบิกจ่ายเงินเบี้ยเลี้ยงลงพื้นที่คนละ 280 บาท โดยที่ชาวบ้านไม่เข้าใจ ร่างรัฐธรรมนูญชุดนี้

“ในพื้นที่รับผิดชอบเป็นพื้นที่เสื้อแดง การลงประชามติรับร่างรัฐธรรมนูญครั้งนี้ เชื่อว่าชาวบ้านจะออกมาใช้สิทธิ์ ส่วนหนึ่งต้องการให้มีการเลือกตั้งเกิดขึ้น ส่วนหนึ่งไม่ต้องการให้ฐานคะแนนของเพื่อไทยในพื้นที่หายไป การให้ความรู้เกี่ยวกับร่างรัฐธรรมนูญจึงไม่มีผลว่าชาวบ้านจะเข้าใจหรือไม่ เพราะถึงอย่างไรชาวบ้านก็จะมากา รับร่างรัฐธรรมนูญอยู่แล้ว”