นั่งเรือสปีดโบ๊ท ใช้เวลาราว 30 นาที  เรือหางยาวโดยสารประมาณ 1 ชั่วโมง ในการเดินทางจากฝั่งท่าเรือบางโรง อ.ถลาง จ.ภูเก็ต ข้ามน้ำทะเลสู่รพ.เกาะยาวชัยพัฒน์ บนเกาะยาวน้อย อ.เกาะยาว จ.พังงา  อาจดูไม่ไกลหากเทียบกับการเดินทางบนบก แต่เมื่อต้องข้ามน้ำนับว่าไม่ใกล้ และแม้จะเป็นโรงพยาบาลที่ตั้งอยู่บนเกาะห่างไกลจากฝั่ง ทว่า รพ.เกาะยาวชัยพัฒน์ กลับสามารถปรับโฉมจากโรงพยาบาล 10 เตียง เก่า ทรุดโทรม กลายเป็นโรงพยาบาลขนาด 30 เตียง ที่ผ่านการรับรองคุณภาพสถานพยาบาลตามมาตรฐานเอชเอ (Healthcare Accreditation : HA) จากสถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (องค์การมหาชน) หรือ สรพ.

“เมื่อ 10 กว่าปีก่อน ตอนผมจบใหม่มาเป็นแพทย์ใช้ทุนที่ รพ.เกาะยาวฯ โรงพยาบาลตั้งอยู่บนเกาะ มีขนาด 10 เตียง สภาพเก่า ทรุดโทรม มีแพทย์แค่ 1 คน ไฟฟ้าใช้ได้แค่ 06.00-18.00 น. ต้องตรวจชันสูตรด้วยหม้อแบตเตอรี่ คมนาคมไม่สะดวก อินเทอร์เน็ต โทรศัพท์ไม่มี โดยรวมดูแย่ จนเมื่อเกิดสึนามิโรงพยาบาลแห่งนี้ก็เหมือนเกิดใหม่ มีความโชคดีในวิกฤติ ทำให้ได้โรงพยาบาลและอาคารใหม่  ด้วยพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มีพระราชกระแสรับสั่งให้มูลนิธิชัยพัฒนาดำเนินโครงการพัฒนาก่อสร้างและปรับปรุง และพระราชทานชื่อให้ใหม่ว่า รพ.เกาะยาวชัยพัฒน์” นพ.มนฑิต พูลสงวน ผอ.รพ.เกาะยาวชัยพัฒน์ ฉายภาพเดิมของโรงพยาบาล

แม้จะมีอาคารใหม่ แต่หัวใจสำคัญต้องพัฒนาการให้บริการประชาชนด้วย นพ.มนฑิต บอกว่า คิดว่า รพ.เกาะยาวฯ ไม่มีทางที่จะผ่านการรับรองเอชเอ แต่ด้วยแรงผลักดันและมุ่งมั่นตั้งใจของเจ้าหน้าที่ทุกคน ที่ต้องการแสดงให้เห็นว่า รพ.เกาะยาวฯ ก็ทำได้ ไม่ใช่ถูกทิ้ง เมื่อปี 2545 จึงเริ่มเข้าสู่กระบวนการประเมินการรับรอง โดยเจ้าหน้าที่มาร่วมกันหารือประเมินจุดเด่นจุดด้อยของโรงพยาบาล วางเป้าหมายการพัฒนาด้วยการยึดคนไข้เป็นศูนย์กลาง กระทั่งปี 2547 ผ่านการประเมินขั้นที่ 1 พัฒนาต่อจนปี 2549 ผ่านบันไดขั้นที่ 2 จนปี 2550 ผ่านการรับรองมาตรฐานเอชเอ  และปี 2555 ได้รับการรับรองซ้ำอีกรอบ รวมถึงปี 2558 ผ่านการรับรองมาตรฐานซ้ำอีกเป็นรอบที่ 2 รวมผ่านการรับรองเอชเอแล้ว 3 ครั้ง

ปัจจุบัน รพ.เกาะยาวชัยพัฒน์ มีขนาด 30 เตียง บุคลากร 69 คน เป็นแพทย์ 1 คน ทันตแพทย์ 2 คน พยาบาล 20 คน เภสัชกร 2 คน และเจ้าหน้าที่อื่นๆ 44 คน ดูแลคนเกาะยาวประมาณ 1.2 หมื่นคน 3,824 หลังคาเรือน ส่วนใหญ่เป็นอิสลาม รวมถึงการให้บริการแก่นักท่องเที่ยวด้วย ในปี 2558 ให้บริการผู้ป่วยนอก 6,635 คน 30,778 ครั้ง ผู้ป่วยใน 648 คน อุบัติเหตุฉุกเฉิน 9,766 ครั้ง ส่งต่อผู้ป่วย 811 คน ส่วนใหญ่ไปยัง รพ.วชิระภูเก็ต เพราะเดินทางใกล้กว่าไป รพ.พังงา ตามระบบแม่ข่าย โดยเฉพาะการบาดเจ็บที่ศีรษะ โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน โรคหลอดเลือดสมอง และการติดเชื้อในกระแสเลือด และนักท่องเที่ยวเฉลี่ย 600 ครั้งต่อปี

“ผลสัมฤทธิ์หลังการทำเอชเอ เจ้าหน้าที่จะไม่มีการขวางการทำงานกัน เพราะทุกคนต่างรู้และยึดเป้าหมายเดียวกันคือคนไข้เป็นสำคัญ การทำงานก็จะมองที่คนไข้เป็นหลัก กลายเป็นวัฒนธรรมการทำงานของเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลที่นี่ ซึ่งการทำเอชเอก็คือการทำงานตอบปัญหาของคนไข้และชาวบ้านได้ การรับการประเมินก็ทำให้รู้ว่าโรงพยาบาลอยู่ระดับไหน ต้องพัฒนาอะไรต่อไป อย่างไรก็ตามความรู้ความสามารถของโรงพยาบาลหลังจากนี้จะไม่หยุดการพัฒนา โดยจะเรียนรู้ต่อยอดสู่การเป็นโรงพยาบาลในแหล่งท่องเที่ยว” นพ.มนฑิต เชื่อมั่น

พญ.ปิยวรรณ ลิ้มปัญญาเลิศ รอง ผอ.สรพ. อธิบายว่า การรับรองคุณภาพสถานพยาบาลตามมาตรฐานเอชเอ เป็นการรับรองจากภายนอกเพื่อกระตุ้นให้สถานพยาบาลพัฒนาคุณภาพและความปลอดภัยในการดูแลผู้ป่วย มี 3 ขั้นตอนหลัก คือ 1.การพัฒนาคุณภาพ สถานพยาบาลจะต้องเป็นผู้พัฒนาระบบงานในสถานพยาบาลให้มีความเหมาะสมกับสภาพพื้นที่ โดยเชื่อมโยงกับแนวทางตามมาตรฐานกำหนดไว้ 2.การประเมินคุณภาพ เมื่อสถานพยาบาลได้พัฒนาคุณภาพจนเกิดความพร้อม สรพ.จะจัดทีมที่ปรึกษา ผู้เยี่ยมสำรวจ เข้าไปประเมินการพัฒนาคุณภาพของสถานพยาบาล และ 3.การรับรองคุณภาพ หากสถานพยาบาลมีการพัฒนาคุณภาพเป็นไปตามเกณฑ์ มาตรฐาน ก็จะให้การรับรองกับสถานพยาบาล โดยครั้งแรกจะมีอายุ 2 ปี หลังจากนั้นสถานพยาบาลจะต้องขอการรับรองใหม่

“ที่สำคัญของการรับรองคุณภาพสถานพยาบาล ไม่ได้ดูว่าโรงพยาบาลต้องมีทรัพยากรพร้อม มีอาคารใหม่ มีอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ทันสมัย แต่จะมุ่งเน้นที่การทำงานภายใต้ข้อจำกัดที่โรงพยาบาลมีอยู่ เพื่อให้ประชาชนปลอดภัยจากการรับบริการที่สุด อย่าง รพ.เกาะยาวชัยพัฒน์ หลายครั้งที่มีการส่งต่อคนไข้ไปยัง รพ.วชิิระภูเก็ต ที่เป็นโรงพยาบาลขนาดใหญ่กว่า นั่นเป็นเพราะโรงพยาบาลมีการประเมินตามสภาพพื้นที่และทรัพยากรที่มีอยู่แล้วว่า รพ.เกาะยาวฯ ไม่สามารถดูแลคนไข้ให้ปลอดภัยได้เท่ากับการส่งต่อ” พญ.ปิยวรรณกล่าว

แน่นอนว่าจุดสำคัญเหนือยิ่งกว่าการได้รับการรับรอง คือ ความพึงพอใจต่อบริการของผู้ให้และผู้รับ น.ส.จันทิรา พิกุลผล หัวหน้าพยาบาล รพ.เกาะยาวฯ กล่าวว่า การปรับปรุงคุณภาพตามมาตรฐานเอชเอทำให้เกิดความเท่าเทียมในการรับบริการและความปลอดภัยเหมือนคนบนฝั่ง เพราะเมื่อโรงพยาบาลมีการพัฒนาผลก็จะตกแก่ชาวบ้าน ส่งผลให้ รพ.เกาะยาวฯ ไม่เคยมีกรณีที่คนไข้ต้องขอรับเงินเยียวยาเบื้องต้นกรณีได้รับความเสียหายจากการรับบริการตามมาตรา 41 พ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2545 เลย เนื่องจากทุกคนเข้าใจในหน้าที่ของแต่ละคน

นางวิวา อุปมา รองนายกองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) เกาะยาวน้อย บอกว่า ชาวบ้านที่เข้ารับบริการ รพ.เกาะยาวฯ ไม่มีภาวะแทรกซ้อนจากการรักษาช้า เพราะคนไข้ที่โรงพยาบาลประเมินแล้วว่ารักษาไม่ได้ก็จะรีบส่งต่อโดยเร็ว  โดยมีการทำความเข้าใจกับชุมชนเสมอ ส่วนช่วงเวลาคนไข้รอตรวจแม้จะนาน แต่โรงพยาบาลมีวิธีการทำให้คนไข้ผ่อนคลาย เช่น การให้ความรู้ในเรื่องต่างๆ คนไข้จึงไม่หงุดหงิดหรือไม่พอใจที่ต้องรอนาน นอกจากนี้โรงพยาบาลยังมีการจัดทำโครงการให้ความรู้แก่ชุมชนอย่างต่อเนื่องด้วย เป็นการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน ที่นี่จึงไม่มีความขัดแย้งจากการรับบริการระหว่างคนไข้และเจ้าหน้าที่