17 ก.ย.59 —  ที่โรงแรมซีบรีซ จอมเทียน รีสอร์ท จ.ชลบุรี นายอธิคม อินทุภูติ เลขาธิการสำนักงานศาลยุติธรรม เป็นประธานจัดกิจกรรมศาลยุติธรรมพบสื่อมวลชน ครั้งที่ 4 และมีการจัดสัมมนาในหัวข้อเรื่อง ก้าวสู่มิติใหม่ของการบริหารจัดการคดีในศาลยุติธรรม โดยนายอธิคม กล่าวว่า ในอดีตภาพลักษณ์ของศาลยุติธรรมจะพิจารณาพิพากษาคดีล่าช้า แต่หลังมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญฯ พ.ศ. 2540 ที่มีบทบัญญัติในเชิงบังคับให้ศาลพิจารณาคดีด้วยความรวดเร็ว ต่อเนื่องและเป็นธรรม ศาลยุติธรรมจึงได้นำระบบการบริหารจัดการคดีในต่างประเทศมาปรับใช้ซึ่งมีหลักการสำคัญคือแยกคดีออกเป็นกลุ่มและบริหารจัดการตามความยากง่าย โดยกำหนดให้มีการนัดสืบพยานติดต่อกันทำให้ทราบว่าคดีจะเสร็จวันใด จนปัจจุบันทำให้สถานการณ์คดีที่ค้างของศาลยุติธรรมมีการเปลี่ยนแปลงไป

นายอธิคม กล่าวว่า จากสถิติเมื่อวันที่ 30 ก.ค.59 จะเห็นได้ว่ามีคดีในศาลชั้นต้นที่ค้างเกิน 5 ปี จำนวน 39 คดี , คดีค้างเกิน 4 ปี 45 คดี และคดีค้างเกิน 3 ปี 143 คดี ซึ่งทุกวันนี้คดีส่วนใหญ่ที่เข้าสู่การพิจารณาของศาลชั้นต้นจะแล้วเสร็จไม่เกิน 1 ปี และคดีส่วนใหญ่ที่เข้าสู่การพิจารณาของศาลอุทธรณ์ทั่วประเทศจะแล้วเสร็จภายในเวลาไม่เกิน 6 เดือน และจากสถิติคดีท่ีเข้าสู่การพิจารณาของศาลชั้นต้น ศาลอุทธรณ์ และศาลฎีกา ตั้งแต่วันที่ 1 ม.ค.- 31 ก.ค.59 ศาลชั้นต้นมีคดีพิจารณา 1,191,524 คดี พิจารณาแล้วเสร็จ 766,821 คดี ซึ่งคดีที่พิจารณาแล้วเสร็จและใช้เวลาพิจารณาคดีไม่เกิน 1 ปีมีถึง 758,280 คดี คิดเป็นร้อยละ 98.89

นายอธิคม กล่าวอีกว่า ส่วนศาลอุทธรณ์ทั่วประเทศในช่วง 7 เดือนแรกมีคดีเข้าสู่การพิจารณา 32,643 คดี พิจารณาแล้วเสร็จ 28,438 คดี และพบว่าคดีที่พิจารณาเสร็จไม่เกิน 6 เดือนมีถึง 27,808 คดี คิดเป็นร้อยละ 97.78 และมีคดีที่ค้างเกิน 1 ปีอยู่ 7 คดีเท่านั้น โดยไม่มีคดีท่าค้างเกิน 2 ปีอยู่ในศาลอุทธรณ์แม้แต่คดีเดียว

นายอธิคม ยังกล่าวต่อว่า เมื่อปัญหาเรื่องคดีค้างเริ่มคลี่คลาย ศาลยุติธรรมจึงหันมาพัฒนาเรื่องการนำเทคโนโลยีมาใช้บริหารจัดการคดีและบริการประชาชนผู้มีคดี ซึ่งในอดีตการพัฒนาเทคโนโลยีของศาลยุติธรรมเป็นการดำเนินการของแต่ละศาล ต่างคนต่างทำจึงทำให้เกิดปัญหา

“ศาลยุติธรรม ถือว่าเรื่องเร่งด่วนในตอนนี้คือการเชื่อมโยงระบบเทคโนโลยีของศาล 255 แห่งทั่วประเทศเข้าด้วยกัน โดยใช้โครงการพัฒนาระบบบูรณาการข้อมูลคดีศาลยุติธรรม (Electronic Court Database หรือ e-Database) เชื่อว่าระบบนี้จะเชื่อมโยงข้อมูลกับศาลทั่วประเทศได้ไม่เกิน 2 ปี”

ด้านนายวชิระ ทนินซ้อน ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลแขวงพัทยา กล่าวด้วยว่า ศาลแขวงพัทยา มีการนำระบบศาลอีเล็คทรอนิกส์ (eCourt Information Management System หรือ CIMS) มาใช้ตั้งแต่เดือน เม.ย.58 เพื่อให้ประชาชนสามารถเข้าถึงกระบวนการศาลง่ายขึ้น ซึ่งกรณีมีคำพิพากษาหรือคำสั่งในคดีอาญาที่คู่ความให้การรับสารภาพ และคดีแพ่ง ศาลจะทำคำพิพากษาผ่านระบบ ซึ่งคู่ความจะมีบัตรอีเล็คทรอนิกส์ที่มีคิวอาร์โค้ด สามารถขอรับสำเนาคำพิพากษาได้ทันที ส่วนคดีแพ่งสามารถรับสำเนาคำพิพากษาได้ไม่เกิน 7 วันทำการ

โดยระบบ CIMS ยังเชื่อมโยงกับหน่วยงานภายนอกที่เกี่ยวข้องกับคดีทั้งตำรวจและอัยการ ซึ่งผู้ที่เกี่ยวข้องกับคดีจะมีการใช้บัตรอีเล็คทรอนิกส์ยืนยันตัวตน และทราบเพียงข้อมูลเท่าที่จำเป็นของแต่ละคนเท่านั้น จึงปลอดภัยต่อการละเมิดสิทธิ์ผู้อื่น และคู่ความยังสามารถดาวน์โหลดแอฟพิเคชั่นผ่านคิวอาร์โค้ดลงในโทรศัพท์สมาร์ทโฟน ทำให้สามารถตรวจสอบข้อมูลคดีโดยที่ไม่ต้องเดินทางมาที่ศาล

นอกจากนี้ ศาลแขวงพัทยายังใช้บังลังก์อีเล็คทรอนิกส์สืบพยานทางไกลผ่านจอภาพ และบันทึกพยานหลักฐานแบบมัลติมีเดีย สามารถบันทึกคำเบิกความพยานถูกต้องครบถ้วน ทำให้การพิจารณาคดีรวดเร็ว ระบบดังกล่าวจะมีการควบคุมวันนัดพิจารณาคดีโดยต้องนัดพิจารณาภายใน 30 วัน และควบคุมวันนัดต่อเนื่องไม่ให้เกิน 90 วัน ซึ่งจะทำให้คดีเสร็จภายในกรอบวันนัด ลดปริมาณคดีที่ค้างอยู่ในศาล

ทั้งนี้ จากสถิติเมื่อวันที่ 1 ม.ค.- 8 ก.ย.59 ศาลแขวงพัทยารับคดีไว้ในสารบบ 4,708 คดี พิจารณาแล้วเสร็จ 4,510 คดี ซึ่งระบบ CIMS ที่กล่าวมาจะช่วยเพิ่มความรวดเร็วขึ้นมาก และสะดวกในการพิจารณาคดี เนื่องจากคู่ความสามารถยื่นคำฟ้อง คำร้อง คำแถลงต่างๆ รวมทั้งชำระค่าธรรมเนียมศาลได้ภายในเวลาไม่เกิน 30 นาที

“ในจังหวัดชลบุรี ศาลแขวงพัทยาถือว่ามีระบบข้อมูลที่สมบูรณ์ที่สุด ซึ่งการนำระบบดังกล่าวมาใช้ในช่วงแรกยอมรับว่าต้องใช้งบประมาณสูง แต่ผลตอบรับคุ้มค่า อีกทั้งระบบดังกล่าวมีระบบป้องกันการแฮกข้อมูล และมีการสำรองข้อมูล หากเกิดเหตุขัดข้องข้อมูลจะยังคงอยู่” นายวชิระ กล่าว