สถานการณ์ขยะปี 2558 (ข้อมูล กรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มีนาคม 2559) มีปริมาณขยะมูลฝอยชุมชนเกิดขึ้น 26.85 ล้านตัน หรือ 73,560 ตันต่อวัน โดยมีอัตราการเกิดขยะมูลฝอยต่อคนเพิ่มขึ้นจากปี 2557 จากอัตรา 1.11 กิโลกรัมต่อคนต่อวัน เป็น 1.13 กิโลกรัมต่อคนต่อวัน ด้วยตระหนักถึงสถานการณ์ดังกล่าว มหาวิทยาลัยมหิดล (มม.) ได้วางแนวการพัฒนา ตามยุทธศาสตร์การสร้างมหาวิทยาลัยเชิงนิเวศน์ (Eco University) มีเป้าหมายชัดเจนของการพัฒนาอย่างยั่งยืน

กองกายภาพและสิ่งแวดล้อม มีแนวคิดจะนำความรู้ และประสบการณ์มาให้บริการแก่ชุมชน เพื่อเป็นการยกระดับคุณภาพชีวิตและพัฒนาด้านสิ่งแวดล้อม โดยได้จัดตั้ง “โครงการธนาคารขยะรีไซเคิล” นำร่องที่ โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ มหามงคล จ.นครปฐม ภายใต้โครงการ “Eco Town มหิดลกับชุมชน” ได้รับความร่วมมือจากกองเทคโนโลยีและสารสนเทศในการติดตั้งระบบโปรแกรมธนาคารขยะรีไซเคิล ทำให้สามารถจัดเก็บข้อมูล การรับสมัครสมาชิก, รับซื้อ, การถอนเงิน และการประมวลผลข้อมูลต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ศ.คลินิก นพ.อุดม คชินทร อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า มหาวิทยาลัยมหิดล ในฐานะที่เป็นแหล่งให้การศึกษาและบริการวิชาการ ได้นำแนวทางการดำเนินงานโครงการด้านสิ่งแวดล้อมต่างๆ ภายในมหาวิทยาลัยมาถ่ายทอดให้แก่ชุมชน เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตและพัฒนาด้านสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะในโรงเรียน เนื่องจากเป็นสถานที่บ่มเพาะความรู้และปลูกฝังจิตสำนึกให้แก่เยาวชน ที่จะเติบโตเป็นพลเมืองที่ดีและมีคุณภาพ เป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาประเทศในอนาคต ในเบื้องต้นได้นำร่องจัดตั้งโครงการธนาคารขยะรีไซเคิลให้แก่โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ มหามงคล

“พร้อมกับการสาธิตและแนะแนวทางการดำเนินโครงการ ตลอดจนการให้ความร่วมมือ เพื่อให้เกิดผลสัมฤทธิ์ในทางปฏิบัติและเกิดความยั่งยืนในการดำเนินโครงการ ที่มีเป้าหมายสร้างเสริมความรู้และความเข้าใจให้นักเรียนครูและผู้ปกครองได้มีส่วนร่วมลดปริมาณขยะและเกิดรายได้จากขยะที่ผ่านการคัดแยก เป็นการเริ่มต้นจากเยาวชนสู่ชุมชน เพื่อเสริมสร้างจิตสำนึกและเปลี่ยนพฤติกรรมการทิ้งขยะ ด้วยการรู้ค่าของขยะรีไซเคิลและมีส่วนร่วมในการดูแลรักษาความสะอาดภายในครอบครัว โรงเรียน ชุมชนของตัวเอง เพื่อดำรงไว้ซึ่งสภาพแวดล้อมที่ดี จะส่งผลให้สุขภาพจิตดีสุขภาพร่างกายแข็งแรง ชุมชนน่าอยู่ ปราศจากมลพิษ และหวังเป็นอย่างยิ่งว่า โครงการจะช่วยสร้างจิตสำนึกและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการลดปริมาณขยะ และการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมให้แก่นักเรียนและขยายไปสู่ชุมชนโดยรอบต่อไป” ศ.คลินิก นพ.อุดม กล่าวด้วยรอยยิ้ม

ไม่เพียงเท่านั้น อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหิดลย้ำว่า โครงการมีเป้าหมายในการสร้างเสริมความรู้และความเข้าใจให้นักเรียน ครูและผู้ปกครอง ได้มีส่วนร่วมในการลดปริมาณขยะ และเกิดรายได้จากขยะที่ผ่านการคัดแยก เพื่อเป็นการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดี ร่วมสร้างชุมชนคาร์บอนต่ำ ส่งเสริมให้เกิดพันธกิจสัมพันธ์ชุมชนต่อไป

นายวิเชียร รุ่งทวีชัย ผู้อำนวยการโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ มหามงคล กล่าวว่า โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบฯ ในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) สอนตั้งแต่ระดับอนุบาลถึงประถมศึกษา ที่ผ่านมาโรงเรียนได้จัดกิจกรรมหลากหลาย บูรณาการการเรียนรู้จากแหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนและชุมชน พร้อมทั้งภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่งได้รับความร่วมมือจากผู้ปกครอง ชุมชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น แต่โรงเรียนของเรามีขนาดใหญ่ มีเด็กกว่าพันคน ทำให้เกิดปัญหาขยะมูลฝอยภายในโรงเรียน ซึ่งมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น โรงเรียนได้หาทางแก้ไขโดยให้นักเรียนมีส่วนร่วม ด้วยการจัดตั้งธนาคารขยะรีไซเคิล แต่ไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร เนื่องจากขาดองค์ความรู้และการบริหารจัดการอย่างเป็นระบบอย่างต่อเนื่อง

“นับเป็นนิมิตหมายอันดีที่มหาวิทยาลัยมหิดลสนับสนุนและร่วมดำเนินงานแบบบูรณาการกับโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบฯ ในการจัดตั้งธนาคารขยะรีไซเคิล เพื่อสร้างจิตสำนึกและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการลดปริมาณขยะมูลฝอยและการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมให้แก่นักเรียน ครู อาจารย์ รวมไปถึงผู้ปกครอง ผมขอแสดงความชื่นชมมหาวิทยาลัยมหิดลเป็นอย่างมาก ที่เข้ามาให้องค์ความรู้และวิธีการปฏิบัติที่ประสบผลสำเร็จ ในการลดผลกระทบจากปัญหาขยะมูลฝอย ซึ่งจะก่อให้เกิดประสบการณ์และการเรียนรู้ที่สามารถเป็นต้นแบบแก่โรงเรียนหรือหน่วยงานอื่นๆ ให้สามารถใช้เป็นแนวทางในการบริหารจัดการขยะภายในโรงเรียน องค์กร หรือชุมชนได้” ผอ.ร.ร.พระตำหนักดสวนกุหลาบฯ กล่าว

เหนืออื่นใด  การเปิดตัวโครงการธนาคารขยะรีไซเคิลได้จัดขึ้นเมื่อวันที่ 7 กรกฎาคม 2559 ที่ ร.ร.พระตำหนักสวนกุหลาบ มหามงคล ได้รับทราบแนวทางในการปฏิบัติ มีการลงทะเบียนแจกสมุดคู่ฝากและของที่ระลึกให้แก่สมาชิก รายงานความเป็นมาของโครงการ ดำเนินกิจกรรมการให้ความรู้เรื่องการคัดแยกขยะในชุมชน กิจกรรมการรับฝากขยะจากสมาชิก โดยมีผู้เข้าร่วมโครงการ เป็นนักเรียน ร.ร.พระตำหนักสวนกุหลาบฯ ระดับชั้นอนุบาลถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 จำนวน 1,800 คน รวมทั้งบุคลากร ครู พนักงาน ร.ร.พระตำหนักสวนกุหลาบฯ และประชาชนทั่วไปอีก 500 คน

ดูเหมือนว่า ที่ ร.ร.พระตำหนักสวนกุหลาบฯ เราได้พบกับดาวเด่น หนูน้อยมากความสามารถ ชื่อ “น้องน้ำเพชร” ด.ญ.สุภัชชกุณ กิจกุลศุภบวร จากรายการ “ตีสิบ” ในช่วง “ดันดารา” ลูกสาวของ “คุณคม” ตลกคณะซุปเปอร์โจ๊ก ปัจจุบัน “น้องน้ำเพชร” เรียนอยู่ชั้น ป.1

“หนูดีใจ ได้มีส่วนช่วยในการรักษาสิ่งแวดล้อมของโรงเรียน ด้วยการช่วยเก็บขยะแล้วนำมาบริจาคกับโครงการธนาคารขยะรีไซเคิล  หนูพยายามรวบรวมขยะจากทั้งที่บ้านและที่โรงเรียน ส่วนใหญ่จะเป็นขวดน้ำที่ใช้แล้ว อยากชวนเพื่อนๆ มาช่วยกันเก็บขยะรักษาสิ่งแวดล้อมกันให้มากๆ ค่ะ” น้องน้ำเพชร กล่าว