ศาสตร์เกษตรดินปุ๋ย : ขอบคุณแหล่งข้อมูล : หนังสือเทคโนโลยีชาวบ้าน

http://info.matichon.co.th/techno/techno.php?srctag=05028150859&srcday=2016-08-15&search=no

วันที่ 15 สิงหาคม พ.ศ. 2559 ปีที่ 28 ฉบับที่ 629

ไม้ดอกไม้ประดับ

สุรเดช สดคมขำ

ปลูกเลี้ยงโกสน ให้สวย สีสด เพียงเข้าใจสภาพอากาศ ไม่มีอะไรยากอย่างที่คิด

ปัจจุบันปฏิเสธไม่ได้ว่าไม้ดอกไม้ประดับเข้ามามีบทบาทสำคัญของสังคมคนเมืองมากขึ้น เนื่องจากมีการสร้างพื้นที่อยู่อาศัยแบบชนิดที่ว่าให้เลือกได้หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นแบบคอนโดฯ หรือบ้านพร้อมที่ดิน ซึ่งเห็นได้จากหลายๆ พื้นที่ที่มีติดประกาศของโครงการขายอสังหาริมทรัพย์ต่างๆ แบบมากมาย

ไม้ดอกไม้ประดับจึงเป็นสิ่งที่ทุกคนอยากปลูกไว้เพื่อประดับตกแต่งบ้านเรือน นอกจากจะเป็นสิ่งที่สวยงามแล้ว ยังทำให้ผู้ปลูกเกิดความเพลิดเพลินจำเริญใจ ซึ่งแต่ละคนก็จะมีความชอบพรรณไม้ที่แตกต่างกันไป บางคนชอบไม้ดอกที่มีกลิ่นหอม หรือไม้ดอกที่มีสีสันสวยงาม บางคนชอบไม้ใบที่ไม่มีดอก แต่ไม้ใบกลับให้สีสันสวยงามแปลกสายตาชวนมอง เหมือนเช่น ต้นโกสน

โกสน (Croton) เป็นพรรณไม้พุ่มยืนต้นที่มีขนาดแตกต่างกันไป ซึ่งบางต้นสามารถสูงได้ถึง 15 ฟุต หากปลูกเลี้ยงปล่อยให้สูงมากจนเกินไปจะดูไม่สวยงาม โกสนเป็นพันธุ์ไม้ในเขตร้อนที่มีถิ่นกำเนิดในแถบมหาสมุทรแปซิฟิก

ใบของโกสนมีด้วยกันหลากหลายสี เช่น เหลือง ส้ม ม่วง ขาว ชมพู คละปะปนอยู่ตามบนแผ่นใบ ซึ่งลักษณะของใบที่เกิดจะขึ้นอยู่กับการผสมของลูกผสมที่เกิดขึ้น ลักษณะใบจะแตกต่างกัน เช่น บางใบยาว ใบแฉก ใบกลม ใบขดเป็นเกลียว ใบป้อม ใบสองตอน หรือใบสั้น เป็นต้น จึงทำให้ผู้ที่ชื่นชอบสามารถมองด้วยความหลงใหลอย่างไม่รู้เบื่อเลยทีเดียว หรือถ้าต้องการให้มีสายพันธุ์ใหม่มากขึ้นก็สามารถทำการพัฒนาพันธุ์เองได้อีกด้วย

คุณสมพร ทับสวัสดิ์ อยู่บ้านเลขที่ 6 หมู่ที่ 10 ตำบลบางน้ำผึ้ง อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ เป็นอีกหนึ่งบุคคลที่มีความสนใจในการปลูกเลี้ยงโกสน เรียกง่ายๆ ว่า เป็นตัวยงเลยก็ว่าได้ จากจุดเริ่มต้นที่ปลูกเพราะความชอบในครั้งนั้น แต่กลับทำให้เขามีประสบการณ์ที่เกิดจากการเรียนรู้ด้วยตนเอง จึงทำไม้ส่งเข้าประกวดจนได้รับรางวัล และยังถือเป็นงานที่สร้างรายได้เลี้ยงครอบครัวให้กับเขาได้อีกด้วย

จากชาวสวน

เข้าสู่ผู้ปลูกเลี้ยงไม้ประดับ

คุณสมพร เล่าให้ฟังว่า สมัยก่อนที่จะเริ่มมาทำการปลูกเลี้ยงโกสน ตนเองมีอาชีพเป็นชาวสวน ประมาณปี 2538 ได้เห็นไม้ประดับชนิดหนึ่งที่มีใบสีสันสวยงามแปลกตานั้นก็คือ โกสน จึงเกิดความชอบที่อยากจะปลูกเลี้ยงในเวลาต่อมา

“ผมเห็นมันสวยดี สีสันค่อนข้างเยอะ ผมก็ชอบและอยากปลูกขึ้นมาเลย ซึ่งวิธีการปลูกก็ไม่ค่อยได้ศึกษาอะไรมากนัก ไปเจอใครที่เขาปลูกอยู่ก็ไปจำๆ เขามา แล้วเราก็ลองมาปลูกทดลองเอง ซึ่งต้นพันธุ์แรกก็ซื้อเข้ามาบ้าง ต่อมาพอชำนาญมากขึ้นก็จะผสมพันธุ์เอง เพื่อพัฒนาพันธุ์ให้มีไม้ใหม่ๆ เกิดขึ้น” คุณสมพร กล่าวถึงจุดเริ่มต้น

เมื่อได้โกสนเข้ามาภายในสวนแล้ว คุณสมพร บอกว่า จะนำพ่อแม่พันธุ์ที่มีลักษณะดีและเด่นมาผสมเข้าด้วยกัน เพื่อให้เกิดสายพันธุ์ใหม่ๆ จากนั้นต้นพันธุ์ที่ได้มาทำการเสียบยอดขยายให้มีจำนวนมากขึ้น เพื่อให้คงสภาพของพันธุ์ดังเดิม

โกสน เป็นไม้ที่พัฒนาพันธุ์

ได้อย่างไม่รู้จบ

คุณสมพร เล่าว่า เมื่อได้โกสนที่เกิดจากการผสมพันธุ์จนเป็นเมล็ดแล้ว ก็จะนำเมล็ดเหล่านั้นมาเพาะลงในขุยมะพร้าว รดน้ำตามความเหมาะสม เมื่อผ่านไป 15 วัน เมล็ดที่เพาะจะเริ่มงอก ดูแลให้เจริญเติบโตเต็มที่ ใช้เวลาประมาณ 1 ปี

จากนั้นเตรียมย้ายปลูกลงในกระถางอีกครั้งหนึ่ง ซึ่งสิ่งที่เป็นปัจจัยสำคัญของการปลูกโกสนให้โตดีคือ วัสดุปลูกและภาชนะที่ใส่ปลูกก็มีความสำคัญไม่แพ้กัน ต้องจัดการให้ดี มีความเหมาะสม โดยเฉพาะวัสดุปลูก ควรเป็นดินใบก้ามปูผสมกับมะพร้าวสับ ในอัตราส่วน 1 ต่อ 1 ส่วนกระถางที่ใช้ใส่ปลูกโกสนควรล้างให้สะอาดทุกครั้งที่ทำการปลูก

รดน้ำโกสนในช่วงเช้าและเย็น คุณสมพร บอกว่า การรดน้ำต้องดูตามความเหมาะสม บางวันที่สวนแห่งนี้รดน้ำ 2 วันครั้งก็มี แล้วแต่สภาพอากาศว่าร้อนมากน้อยเพียงไร

โกสนที่ปลูกทั้งหมดทุกต้นจะอยู่ใต้ตาข่ายพรางแสง 60 เปอร์เซ็นต์ เมื่อโกสนเจริญเติบโตมีทรงพุ่มของต้นที่มากขึ้น จึงย้ายไปปลูกลงในกระถางที่มีขนาดใหญ่กว่ากระถางเดิมต่อไป เพื่อให้ได้รับธาตุอาหารใหม่ได้เต็มที่ ซึ่งที่สวนแห่งนี้จะไม่เน้นใส่ปุ๋ยเคมี แต่จะให้เน้นให้ไม้ได้ธาตุอาหารที่ได้จากธรรมชาติ

“ในช่วงที่เราปลูก โรคแมลงของโกสนนี่เราต้องหมั่นดูแล อย่างช่วงหน้าฝนต้องระวังให้ดีเลยคือ ไรแดง ยิ่งต้นหนาวด้วย เยอะกว่าหน้าฝน เพราะฉะนั้น เราต้องฉีดป้องกันไว้ จะรอให้แมลงพวกนี้มาทำลายไม่ได้ เราทำแบบนี้ก็ต้องป้องกันให้ดี” คุณสมพร กล่าว

การฉีดพ่นป้องกันโรคและแมลง ทำการฉีดพ่นยาทุก 10 วัน หรือดูตามความเหมาะสมของการระบาดว่ามากน้อยเพียงใด

เมื่อต้องการขยายพันธุ์โกสนก็จะนำยอดที่มีลักษณะเด่นสวยไปเสียบลงบนต้นตอที่รูปแบบปกติทั่วไป โดยเลือกยอดที่นำมาเสียบ ไม่อ่อนและแก่จนเกินไป จากนั้นนำมาเฉือนให้เป็นรูปลิ่ม ซึ่งขนาดของยอดกิ่งพันธุ์ดีต้องไม่ใหญ่กว่าต้นตอที่ต้องการจะเสียบ

จากนั้นนำต้นตอตัดยอดออกและใช้มีดปาดลงไปให้มีความลึกประมาณ 1-2 เซนติเมตร นำยอดกิ่งพันธุ์ดีที่เตรียมไว้ลงมาเสียบในต้นตอ นำพลาสติกใสพันบริเวณข้อต่อให้แน่นเพื่อให้รอยแผลเชื่อมต่อกันสนิท นำต้นที่ทำการเสียบกิ่งเสร็จเรียบร้อยใส่ลงในถุงพลาสติกมัดปากถุงให้สนิท ทิ้งไว้ประมาณ 1 เดือน จึงย้ายมาดูแลข้างนอกตามปกติ ต้นโกสนก็จะพร้อมจำหน่ายได้

จำหน่ายอยู่ที่บ้าน

แบบเสือนอนกิน

คุณสมพร เล่าว่า เรื่องการตลาดเป็นเรื่องที่ไม่น่าห่วงสำหรับเขามากนัก เพราะตั้งแต่ทำการปลูกเลี้ยงโกสนมาไม่ต้องออกไปตระเวนจำหน่ายที่ไหนให้เหน็ดเหนื่อย แต่จะมีคนมารับซื้อถึงที่บ้าน ไม่ว่าจะเป็นพ่อค้าแม่ค้าหรือแม้กระทั่งผู้ที่สนใจและชื่นชอบโกสน

“ผมไม่ต้องออกไปขายที่ไหนเลย เขามาถึงที่บ้านเลยเวลาที่มีคนมาซื้อ พอเรารู้ว่าเขาจะมาซื้อ เราก็จะบอกเลยว่าชอบใจต้นไหน เข้าไปเลยในสวนนั่น เข้าไปเลือกหยิบได้เลย ชอบใจอยากได้ต้นไหนก็หยิบ แล้วมาวางไว้ ค่อยคิดเงินกันตีราคากันอีกที” คุณสมพร กล่าวพร้อมทั้งหัวเราะ

โกสนที่สวนแห่งนี้ราคาจำหน่ายเริ่มต้นอยู่ที่ต้นละ 50 บาท และที่มีทรงพุ่มสวยใหญ่ราคาอยู่ที่หลักพันบาท ซึ่งลักษณะใบและสีสันอยู่ที่ความชอบของแต่ละบุคคล

“ตั้งแต่ทำมาก็ขายดีมาตลอด เรียกว่าไม่มีหนักใจเลยเรื่องการตลาด นี่ขนาดว่าอยู่ที่บ้านเฉยๆ นะ ไม่ได้ไปโปรโมตที่ไหน มีอยู่ช่วงหนึ่งเดือนหนึ่งนี่ขายได้แสนกว่าบาท บางเดือนก็หลักหมื่นบาท ก็เรียกว่าตลาดโกสนนี่ยังไปได้อยู่ แต่ขอให้เราทำไม้ให้ดีให้มีคุณภาพเท่านั้น มันก็ขายได้แน่อยู่แล้ว บางคนมาคนเดียวซื้อหลายหมื่นก็มี คนที่ชอบจริงๆ นี่ซื้อเยอะมาก” คุณสมพร กล่าว

จากสิ่งที่ชอบทำด้วยใจรัก

นำมาสู่รางวัลของชีวิต

คุณสมพร เล่าว่า จากประสบการณ์ที่ได้สั่งสมมา 20 ปี ในการปลูกโกสนนั้น นับว่าเป็นสิ่งที่มีคุณค่ามาก เพราะพรรณไม้ชนิดนี้สามารถทำเงินให้กับเขาเลี้ยงครอบครัวได้ และยังช่วยให้ได้เรียนรู้การพัฒนาสายพันธุ์ใหม่ๆ ส่งไม้เข้าประกวดจนได้รับรางวัลมากมาย

“ไม้ที่เราส่งเข้าประกวด เราต้องดูทรงว่าดีไหม สีดีไหม มีความเป็นระเบียบมากไหม ไม้ประกวดต้องเป็นไม้ใหญ่ ตรงสวย เพราะว่าถ้าเป็นต้นเล็ก เอาไปประกวดนี้ต้นมันจะเอน แบบนั้นใช้ไม่ได้ อย่างผมเอาไม้ไปประกวด 20 ต้น ก็เข้ารอบทั้ง 20 เดี๋ยวนี้ใครๆ ก็ไม่อยากให้ผมเข้าประกวดด้วยแล้ว” คุณสมพร กล่าวพร้อมทั้งยิ้ม

ทั้งนี้ คุณสมพร บอกว่า จากความสำเร็จที่ตนเองมีในอาชีพการปลูกเลี้ยงโกสน ต้องขอบคุณตนเองที่เป็นคนช่างสังเกตการเจริญเติบโตของโกสน เพราะภายในสวนแม้ว่าไม้จะอยู่ในที่เดียวกัน แต่ความสวยกลับมีความแตกต่างกันอย่างเห็นได้ชัด เช่น บางสายพันธุ์จะสวยและเติบโตดีจะต้องอยู่ในบริเวณนี้ของสวนเท่านั้น ถ้าไปอยู่อีกที่หนึ่งก็จะไม่สวย

“ผมนั่งว่างๆ ผมก็นั่งมองไม้ผมไปเรื่อย จะว่าแปลกไหม มันก็ไม่แปลกเพราะเป็นสิ่งที่เราชอบ อย่างบางต้นนี่ แค่เปลี่ยนที่ก็สวยกว่าอยู่ที่ตรงนั้น มันน่าจะเป็นที่อากาศ แสง อะไรหลายๆ อย่างที่เป็นองค์ประกอบกัน เพราะฉะนั้น เรานี่แหละที่ต้องรู้จักนิสัยของมัน ว่าชอบแสงมากแสงน้อย ยิ่งอากาศนี่ถือว่าสำคัญมาก” จากนั้นคุณสมพร ได้กล่าวแนะนำทิ้งท้ายในบทสัมภาษณ์ต่อไปว่า

“ตอนนี้ที่นี่ก็ถือว่าเป็นแหล่งเรียนรู้ด้วย คนที่สนใจอยากปลูกก็จะมาหา มาเรียนรู้กับผมที่นี่ประจำ ก็ยินดีครับ เราไม่หวงวิชากันอยู่แล้ว ก็จะมีทั้งนักเรียนมาที่นี่เลย ผมก็ยินดีสอนบอกต่อ ให้ความรู้เขาไปให้มากที่สุด มีทั้งสาธิตวิธีการต่างๆ ให้เขาทำได้เลย ถือเป็นความรู้ติดตัวไป” คุณสมพร กล่าวด้วยใบหน้าปนรอยยิ้ม

สำหรับท่านใดที่สนใจสามารถติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ คุณสมพร ทับสวัสดิ์ หมายเลขโทรศัพท์ (083) 614-4813

ขอบพระคุณ คุณดนัย ปัญจพิทยากุล เกษตรจังหวัดสมุทรปราการ และ คุณวินัย จันทมะโน เกษตรอำเภอพระประแดง ที่พาลงพื้นที่ พบปะเกษตรกร