28 มี.ค. —  สำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ จัดพิธีลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือทางวิชาการ (MOU) ระหว่างศาลรัฐธรรมนูญกับมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ซึ่งภายในงานมีการบรรยายพิเศษ เรื่อง “บทบาทและอำนาจหน้าที่ของศาลรัฐธรรมนูญไทย” โดยนายทวีเกียรติ มีนะกนิษฐ ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ร่วมบรรยายพร้อมกล่าวตอนหนึ่งว่า ศาลรัฐธรรมนูญยึดตามกฎหมาย ไม่ออกนอกกฎหมาย ซึ่งเป็นเรื่องของคอนเซ็ปและความขัดแย้ง ตลอดเวลาช่วง 30 ปีที่ผ่านมา ประเทศไทยเกิดความขัดแย้งมาตลอด ถ้าหากในปัจจุบันจะมีความขัดแย้งเกิดขึ้นก็คงไม่แปลก แต่ถ้าเงียบตนว่าน่ากลัวมากกว่า ขณะเราเรียนรัฐธรรมนูญเราไม่รู้หรอกตัวรัฐธรรมนูญเป็นอย่างไร จะเผด็จการหรือไม่ หน้าที่ศาลรัฐธรรมนูญจึงต้องตีความกฎหมาย ตีความตามตัวอักษร จารีตประเพณี และบทกฎหมายใกล้เคียง หลักกฎหมายทั่วไป ดังนั้น การตีความขัดกฎหมายหรือไม่ จึงจำเป็นต้องมีศาลรัฐธรรมนูญ และศาลยุติธรรมในการใช้ดุลพินิจพิจารณา

“ตัวอย่างเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในบ้านเรา นักกฎหมายมักชอบพูดว่าเป็นการกระทำที่มิชอบด้วยกฎหมาย แต่เรามักจะลืมไปว่าการกระทำที่ชอบด้วยกฎหมาย แต่วิธีการที่ได้มาไม่ชอบก็มี เช่น เรื่องการที่ส.ส.เสียบบัตรแทนกัน โดยหลักหากโหวตเสียงข้างมากก็ชอบด้วยกฎหมาย แต่กระทำให้ได้เสียงข้างมาก ได้มาด้วยการมิชอบด้วยกฎหมาย ถ้าเราวางหลักว่าเรื่องนี้ชอบด้วยกฎหมายต่อไปส.ส.ก็ไม่ต้องมาประชุมกัน เราจึงพิจารณาว่าอะไรเสียหายมากกว่ากัน”นายทวีเกียรติกล่าว

นายทวีเกียรติ กล่าวต่อว่า ในรัฐธรรมนูญเปิดช่องไว้เมื่อไม่มีบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญ ก็ต้องวินิจฉัยตามจารีตประเพณี ก็คงไม่มีใครจะตัดสินได้นอกจากศาล ตัวอย่างเช่น คดีสินบนโรลส์รอยซ์  ความอยุติธรรมที่ชอบด้วยกฎหมาย นี่คือนิติรัฐ ใช่หรือไม่ แต่ความเป็นธรรมที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย เรียกว่านิติธรรม หรือไม่ ถ้าเรายืนยันหลักนี้คนที่ทำถูกต้องถามกฎหมายไม่ต้องกลัวหน้าไหนทั้งนั้นจริงหรือ แต่นิติรัฐ นิติธรรม คือ การที่เราคิดระบบขึ้นไว้ เป็นแค่แนวทางในการดำเนินการ แต่ในที่สุดกฎหมายคนเป็นคนเขียนคนสร้างขึ้นมา ในที่สุดกฎหมายเป็นเพียงกฎ แต่คนเป็นผู้ชี้ขาด มันจึงมีข้อถกเถียงได้เสมอ นอกเสียจากว่าหลักนิติธรรมอยู่ในใจของทุกคน ทุกคนรู้หน้าที่ของตนเอง ไม่ต้องให้ใครมาชี้มาตัดสิน

จากนั้นได้มีการอภิปรายเรื่อง “ศาลรัฐธรรมนูญ ภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับใหม่” โดยมีนายอุดม รัฐอมฤต คณบดีคณะนิติศาสตร์ มธ.และกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ(กรธ.)กล่าวว่า ก่อนยึดอำนาจ 2557 เราเห็นอำนาจศาลรัฐธรรมนูญเข้าไปชี้ขาด ยุบพรรค เรื่องกฎหมายใดขัดรัฐธรรมนูญ การเลือกตั้งทำได้ ทำไม่ได้ เป็นเรื่องที่เราเห็นความสำคัญของศาลรัฐธรรมนูญ เวลายกร่างฯจึงถูกสนใจหมวดอำนาจหน้าที่ศาลรัฐธรรมนูญค่อนข้างมาก สิ่งเหล่านี้มีมาดั้งเดิม อะไรก็โยนให้ศาลรัฐธรรมนูญกลายจึงถูกมองว่าเป็นเครื่องมือใครหรือไม่ เป็นเรื่องที่เรากังวล จึงให้องค์กรอิสระอื่นมาประชุมกัน ว่าอะไรที่ไม่มีบัญญัติในรัฐธรรมนูญจะเดินอย่างไร เพื่อให้มีทางไป

นายอุดมกล่าวว่า เมื่อไหร่ที่รัฐธรรมนูญเขียนแล้วคนไม่เห็นพ้องด้วย จะเป็นปัญหามาก อยากเขียนรัฐธรรมนูญให้สั้น ทำให้บทบาทผู้ตีความจะมีบทบาทมาก อันนี้เราอยากเห็น แต่ทุกฝ่ายไม่มีใครไว้วางใจใคร ภาพในสังคมก็ไม่อยากให้มีองค์กรใดมาชี้ขาด เพียงองค์กรเดียว ศาลรัฐธรรมนูญก็ถูกตั้งคำถามว่าไว้วางใจได้หรือไม่ จึงมีการกำหนดคุณสมบัติตุลาการ สิ่งที่สำคัญทำอย่างไรให้คนไว้ใจได้ เราเชื่อว่าคือคุณสมบัติที่เข้มข้น เพราะอยากให้คนมั่นใจ เราให้ความสำคัญมาก สำหรับความเปลี่ยนแปลงที่สำคัญของศาลรัฐธรรมนูญคือเรื่องอำนาจที่เราอยากเห็นให้ประชาชนเข้าถึงเรื่องการตรวจสอบตามรัฐธรรมนูญได้ ก่อนหน้านี้ก็มี ถ้าไม่มีทางใดที่จะตรวจสอบได้ ก็ให้มาที่ศาลรัฐธรรมนูญ แต่ต้องมานั่งคิดว่าตรงไหนอย่างไรที่ประชาชนไม่มีทางออก เราไม่เชื่อว่าการที่ศาลฎีกา ศาลปกครองสูงสุดตัดสินแล้ว แต่ยังมีร้องที่ศาลรัฐธรรมนูญก็จะกลายเป็นว่าคดีไม่จบไม่สิ้น

ทั้งนี้ภายในห้องอภิปรายมีการตั้งคำถามถึงที่มาของศาลรัฐธรรมนูญและความเป็นธรรมในการตัดสินคดีเป็นธรรมเป็นกลางหรือไม่ นายอุดมตอบว่า ที่มาของศาลรัฐธรรมนูญมาจาก 40 – 50 ที่เป็นที่ยอมรับ รัฐธรรมนูญนี้มาปรับแก้คุณสมบัติเท่านั้น ส่วนการพิจารณาเป็นธรรมเป็นกลางหรือไม่ ถูกบัญญัติอยู่ในวิธีพิจารณา ซึ่งการทำคำวินิจฉัยส่วนตน ตุลาการต้องรับผิดชอบต่อการพิจารณา ส่วนจะออกคำวินิจฉัยตั้งแต่แรกหรือขั้นตอนไหน จะพยายามทำให้รัดกุมมากขึ้น

ส่วนเรื่องระยะเวลาการพิจารณาคดี คงต้องเอามาพิจารณาเชื่อว่าใช้เวลาน้อยมีหลายกรณี อาจวางกรอบให้ หรือมีทางปฏิบัติที่ผ่านมาทำอย่างไร ถ้าเรื่องเร่งด่วน จะมีวิธีการอย่างไร หรือกำหนดให้กระชับได้หรือไม่ ส่วนเรื่องจะเป็นตุลาการต่อหรือไม่หลังรัฐธรรมนูญประกาศใช้นั้นที่ผ่านมาองค์กรอิสระ ให้เป็นตามคุณสมบัติใหม่ ใครอยู่ได้หรือไม่ได้ ให้คณะกรรมการสรรหาวินิจฉัย ไม่ได้มีธงใครอยู่ได้หรือไม่ได้ และอยู่ที่สนช.กับคณะกรรมการสรรหาตีความว่าจะใช้กับคนที่อยู่เดิมอย่างไรบ้าง

นายปัญญา อุดชาชน ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ กล่าวว่า เรื่องการบริหารจัดการคดี มีระเบียบอยู่ ด่วนที่สุดตามบทบัญญัติของรธน. 30 วัน 60วัน เช่น เรื่องที่เกี่ยวกับบ้านเมือง ขณะนี้เรามองถึง อี-คอร์ท มีอิเล็กทรอนิกส์ต่อไปจะรวดเร็วยิ่งขึ้น ความเป็นธรรมมีอยู่แล้วตามกฎหมาย

   กรธ.เผยส่งก.ม.ลูก 2 ฉบับให้สนช.ได้ทันทีหลังรธน.ประกาศใช้

นายอุดม รัฐอมฤต กรรมการร่างรัฐธรรมนูญ กล่าวถึงความคืบหน้าในการร่างพ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญที่เกี่ยวกับการเลือกตั้งว่า ขณะนี้กรธ.ได้เตรียมทำหนังสือถึงสนช.เพื่อให้พิจารณาร่างพ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยคณะกรรมการเลือกตั้งและร่างพ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมืองไว้เรียบร้อยแล้ว อยู่ระหว่างรอรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ประกาศใช้ อย่างไรก็ตามระหว่างที่รออยู่นี้เราได้มีการทบทวนร่างกฎหมาย รับฟังเสียงท้วงติงจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ภาคประชาชนและนำมาปรับแก้ถ้อยคำให้เข้าใจง่ายไม่สับสน