นายวิชา ปิ่นคล้าย ประธานชมรมเครดิตยูเนียนกรุงเทพและปริมณฑล เชิญอดีตนักศึกษาสถาบันการศึกษาทางสหกรณ์ และอดีตข้าราชการกรมส่งเสริมสหกรณ์ กระทรวงเกษตรฯ ที่ชื่อ ร.ต.อ.ดร.นิติภูมิ นวรัตน์ ปาถกฐา “การพัฒนาสหกรณ์เครดิตยูเนียน” 09.00-12.00 น. อังคารพรุ่งนี้ ที่ชุมนุมสหกรณ์เครดิตยูเนียนแห่งประเทศไทย จำกัด

หลังกลับจากกัมพูชาครั้งล่าสุด คณะของพวกเราเดินทางไป บรรยายที่กรุงเทพฯ สงขลา ปัตตานี นครราชสีมา ปทุมธานี และเชียงใหม่ ศุกร์ที่ผ่านมาไปจันทบุรีและตราด ได้พบกับนายพิพัฒน์ ฤกษ์สหกุล ประธานสภาอุตสาหกรรม จ.ตราด ซึ่งเป็นเพื่อนร่วมรุ่นนักเรียนมัธยมกับ ร.ต.อ.ดร.นิติภูมิ ประธานพิพัฒน์ฝากผู้เกี่ยวข้องกับการเปิดจุดการค้าช่องธรรมชาติบ้านท่าเส้น ต.แหลมกลัด อ.เมือง จ.ตราด-บ้านทมอดา อ.เวียลเวล จ.โพธิสัต เป็นด่านการค้าถาวรว่าด่านแห่งใหม่นี้ไม่น่าเป็นประโยชน์ต่อคนตราดและคนไทยโดยทั่วไป

นอกจากประธานพิพัฒน์แล้ว ยังมีผู้ใหญ่ท้องถิ่นอีกหลายท่านให้ข้อคิดว่า จุดการค้าช่องธรรมชาติบ้านท่าเส้น (ไทย)-บ้านทมอดา (กัมพูชา) ที่แต่เดิมเปิดเพื่อเหตุผลทางด้านมนุษยธรรมเป็นจุดผ่อนปรนการค้า เมื่อเปิดเป็นด่านถาวรก็น่าจะเปิดเพื่อช่วยให้นักการพนันสามารถใช้เวลาในบ่อนกาสิโนทางฝั่งกัมพูชาได้นานขึ้นมากกว่า เพราะปัจจุบันเป็นจุดการค้าช่องธรรมชาติ ต้องปิดด่าน 18.00 น. แต่เมื่อเป็นด่านถาวรก็ปิดด่านที่ 22.00 น.

ปัจจุบันชาวบ้านทางทมอดาของฝั่งกัมพูชามีกันทั้งตำบลประมาณ 3,000 คน ทำการเกษตรแบบพื้นบ้าน ปลูกพืชผักผลไม้เอาไว้กินเอง นอกจากนั้น ก็เก็บกล้วยไม้ป่าและนำอุปกรณ์ไม้กวาดมาขายในประเทศไทยทุกวันเสาร์ ถ้าตรงทมอดาเป็นด่านถาวรเมื่อใด วิถีชีวิตของคนทางนี้เปลี่ยนไปแน่ จากชาวบ้านที่มีต้นทุนการดำรงชีวิตต่ำ ต้องมาอยู่ ในสังคมที่มีแต่การพนัน ซึ่งค่าครองชีพจะสูงมาก ใช้ชีวิตแบบเดิมๆ ไม่ได้แล้ว

ตามความคิดของประธานสภาอุตสาหกรรมจังหวัดตราด ท่านคิดว่าการเปิดด่านถาวรที่บ้านท่าเส้น คนตราดจะไม่ได้อะไรมาก พ่อค้ากัมพูชาจะโทรศัพท์ไปสั่งของจากส่วนกลาง เช่นเดียวกับด่านถาวรที่หาดเล็กที่เมื่อก่อนเป็นการค้าชายแดนจริงๆ พ่อค้ากัมพูชาโทรศัพท์มาสั่งสินค้าจากพ่อค้าที่อำเภอคลองใหญ่ หรือในตัวจังหวัดตราด พ่อค้าท้องถิ่นเหล่านี้ก็จะโทรศัพท์สั่งสินค้าจากส่วนกลางมาขายอีกต่อหนึ่ง ความมั่งคั่งจากการขายสินค้ากระจัดพลัดพลายไปสู่ผู้คนหลายชั้นหลายระดับ ทุกคนอยู่ได้

แต่พอเป็นด่านถาวรแล้ว การค้าขายที่ด่านถาวรหาดเล็ก อ.คลองใหญ่ จ.ตราด แม้จะมีมูลค่าถึงปีหนึ่งประมาณสามหมื่นล้านบาท แต่ เป็นของคนตราดไม่ถึงหนึ่งพันล้านบาท นอกนั้นเป็นของบริษัทใหญ่จากกรุงเทพฯ ทั้งสิ้น

เมื่อทมอดาเปิดเป็นด่านถาวรสมบูรณ์แล้ว ก็จะกลายเป็นด่านถาวรแบบด่านหาดเล็ก ซึ่งเป็น “การค้าข้ามแดน” มากกว่า “การค้า ชายแดน” คนพื้นที่ไม่ได้อะไร ความเจริญที่เกิดขึ้นตามส่วนต่างๆของไทยในทุกวันนี้ มีหลายแห่งที่คนท้องถิ่นไม่ได้อะไร โรงแรม โรงงาน แปลงเกษตรขนาดใหญ่ ฯลฯ ล้วนเป็นของคนกรุงเทพฯ คนจีน และชาวต่างชาติอื่น สุดท้ายเป็นการพัฒนาที่ได้ไม่คุ้มเสีย คนพื้นถิ่นตกเป็นผู้รับภาระเรื่องมลภาวะที่เกิดขึ้น สังคมและวิถีชีวิตเปลี่ยนไป

ต้นทุนการดำรงชีวิตแพงมากจนแทบจะอยู่ไม่ได้ เกษตรกรจำนวนไม่น้อยที่เผลอแว้บแป๊บเดียว อ้าว จากเกษตรกรรายเล็กเจ้าของที่ดิน กลายเป็นลูกจ้างในโรงงานไปเสียแล้ว บางคนซ้ำร้ายไปกว่านั้น กลายเป็นลูกจ้างในแปลงเกษตรขนาดใหญ่ของนายทุน ซึ่งพื้นที่ส่วนหนึ่งในแปลงเกษตรขนาดใหญ่นั้น เคยเป็นของตนเองและบรรพบุรุษมาก่อน

เรามีแต่ผู้บริหารที่สนใจแต่การพัฒนาเศรษฐกิจ ทว่าละเลยความสุขที่แท้จริงของชุมชน ตามชายแดนทั่วประเทศ มีแต่ด่านถาวรที่เปิดเพื่อเอื้อประโยชน์นักพนัน ใครที่เคยได้เห็นการเปลี่ยนไปของสังคมใกล้ด่าน ก็คงจะเข้าใจในสิ่งที่ผมเขียนรับใช้ไปนะครับ

สิ่งที่จะเกิดขึ้นในชุมชนและท้องถิ่นต่างๆ ควรที่จะมีการทำประชาพิจารณ์ มีการเชิญผู้คนมาพูดจาถึงสิ่งที่จะได้จะเสีย ไม่ใช่ว่าผู้มีอำนาจบางคนไปฟังความเห็นด้านเดียวจากเจ้าของบ่อน แล้วก็มาบังคับเปิดด่านที่โน่น ที่นี่ ที่นั่น โดยที่คนท้องถิ่นไม่รู้เรื่อง

พวกผมเองนานๆ จะไป จ.ตราด สักครั้งหนึ่ง ไม่ทราบข้อมูลเชิงลึกดอกครับ แต่ได้ฟังจากประธานสภาอุตสาหกรรมจังหวัดตราด ก็เชื่อว่าเป็นข้อมูลที่มีน้ำหนักสูง.

คุณนิติ นวรัตน์
songlok@outlook.co.th
www.nitipoom.media
www.facebook.com/nitipoom.thailand