แม้เป็นข่าวเล็กๆในบ้านเรา แต่ในสหรัฐอเมริกาเป็นข่าวใหญ่มาก…กรณีประธานาธิบดีบารัค โอบามา เสนอชื่อนาย “เมอร์ริค การ์แลนด์” ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลอุทธรณ์กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. วัย 63 ปี เป็น 1 ใน 9 ผู้พิพากษา “ศาลฎีกา” แทนนายแอนโทนิน สกาเลีย ผู้พิพากษาสายอนุรักษนิยม ซึ่งเสียชีวิตเมื่อ 13 ก.พ.ปีนี้

แม้โอบามาจะบอกว่า การ์แลนด์เหมาะสมที่สุด เพราะมีแนวทางสายกลาง แต่พรรครีพับลิกันมองว่าเขาเป็นสายเสรีนิยมมากกว่าอนุรักษนิยม จึงต่อต้านและประกาศจะขวางการ์แลนด์ถึงที่สุดในวุฒิสภา อ้างว่า ควรให้ประธานาธิบดีคนใหม่หลังการเลือกตั้ง 8 พ.ย.ปีนี้ เป็นผู้เสนอชื่อจะดีกว่า

หลังสกาเลียสิ้นบุญ สหรัฐฯก็มีผู้พิพากษาศาลฎีกาเหลือ 8 คน เป็นฝ่ายอนุรักษนิยมและเสรีนิยมข้างละ 4 คนเท่ากัน ถ้า “วุฒิสภา” ลงมติ รับรองการ์แลนด์ เขาจะเป็นผู้พิพากษาศาลฎีกาคนที่ 3 ที่มาจากการเสนอชื่อของโอบามาแห่งพรรคเดโมแครต และจะเป็นครั้งแรกในยุคใหม่ที่ฝ่ายเสรีนิยมได้ครองเสียงข้างมากในศาลฎีกา

พรรคเดโมแครตและรีพับลิกัน ซึ่งกำลังขับเคี่ยวแย่งชิงเก้าอี้ประธานาธิบดีคนใหม่ในการเลือกตั้งปลายปีนี้ ต่างต้องการยึดเสียงข้างมาก ในศาลฎีกา ซึ่งมีอำนาจ “ชี้ขาด” เรื่องสำคัญๆ รวมทั้งเรื่องการทำแท้ง ชนกลุ่มน้อย สิทธิในการ แต่งงานของคนรักร่วมเพศ คดีเหยียดสีผิว การ ประหารชีวิต ไปจนถึงเรื่อง “การเลือกตั้ง”

มีผู้เปรียบว่า ศาลฎีกาของสหรัฐฯทำหน้าที่ คล้าย “ศาลรัฐธรรมนูญ” เพราะคดีที่จะขึ้นไปถึงศาลฎีกา ผู้ยื่นคำร้องมักข้องใจคำตัดสินของ ศาลอุทธรณ์กลางหรือศาลอุทธรณ์ของรัฐว่าขัดต่อ “รัฐธรรมนูญ” แต่ศาลฎีกาก็มีสิทธิ์วินิจฉัยว่าจะรับคำร้องใดหรือไม่ และบางครั้งจะส่งกลับไปให้ศาลอุทธรณ์พิจารณาคดีนั้นๆใหม่

ผู้พิพากษาศาลฎีกาของสหรัฐฯมีวาระการ ดำรงตำแหน่ง “ตลอดชีพ” แต่ก็มีสิทธิ์ลาออกหรือเกษียณอายุในวัย 70 ปี แต่ก็มีน้อยรายที่ทำอย่างนั้น ส่วนใหญ่จะอยู่อึดอยู่ทนจนตายคาเก้าอี้ ผู้พิพากษาศาลฎีกาที่มีอายุมากที่สุดในขณะนี้คือนางรูธ บาเดอร์ กินสเบิร์ก อายุ 83 ปีแล้ว

ผู้พิพากษาศาลฎีกาสหรัฐฯก็เหมือนกับข้าราชการพลเรือนและประธานาธิบดี ที่มีสิทธิ์ถูกถอดถอนจากตำแหน่งในข้อหากบฏ คอร์รัปชัน หรือก่ออาชญากรรมร้ายแรงอื่นๆ แต่นับตั้งแต่มีการตั้งศาลฎีกาใน ค.ศ. 1789 หรือ 227 ปีก่อน กรณีที่ว่าก็ยังไม่เคยเกิดขึ้น

ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลฎีกาสหรัฐฯคนปัจจุบันคือ นายจอห์น โรเบิร์ตส์ อายุ 61 ปี เมื่อ เดือน ม.ค.ปีนี้ เขามีอัตราเงินเดือน 258,100 ดอลลาร์สหรัฐฯ (ราว 9,033,500 บาท) ต่อปี ส่วนผู้พิพากษาอื่นๆอีก 8 คน มีรายได้น้อยกว่าเล็กน้อย คือ 246,800 ดอลลาร์สหรัฐฯ (ราว 8,638,000 บาท) ต่อปี

การเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐฯใน 8 พ.ย. ศกนี้ ไม่มีใครรู้แน่ชัดว่าอะไรจะเกิดขึ้น ถ้ามีข้อขัดแย้งทางกฎหมายรุนแรงจนเคลียร์กันไม่ได้ว่าใครแพ้ใครชนะ ศาลฎีกานี่แหละที่จะเป็นผู้ชี้ขาด

ดังนั้น…พรรครีพับลิกันจึงยอมไม่ได้ที่จะให้สายอนุรักษนิยมฝ่ายตนมีเสียงข้างน้อย!

บวร โทศรีแก้ว