สัตว์เป็นโรคมะเร็งได้หรือ? คำถามนี้เป็นคำถามยอดฮิตอีกคำถามหนึ่งที่สัตวแพทย์มักจะได้ยินจากเจ้าของสัตว์ แล้วมะเร็งมีสาเหตุจากอะไร และจะสามารถรักษาได้หรือไม่ วันนี้เรามารู้จักโรคมะเร็งในสัตว์กันครับ

วันนี้ผมมีข้อมูลน่ารู้เกี่ยวกับเรื่องโรคมะเร็งในสัตว์เลี้ยงมาฝาก โดย รศ.สพ.ญ.ดร.อัจฉริยา ไศละสูต จากหน่วยปฏิบัติการวิจัยโรคมะเร็งในสัตว์เลี้ยง และคลินิกโรคมะเร็งโรงพยาบาลสัตว์เล็ก คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ปัญหาโรคมะเร็งในสัตว์เลี้ยงเป็นอย่างไร

จากรายงานข้อมูลการศึกษาอุบัติการณ์โรคเนื้องอกในสุนัข ของหน่วยพยาธิวิทยา คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2525 จนถึงปัจจุบันซึ่งมีแนวโน้ม “สูงขึ้นเรื่อยๆ” พบจำนวนของชิ้นเนื้องอกที่ส่งมารับบริการชันสูตร ประมาณ 3,000 ราย พบอุบัติการณ์เนื้องอกของผิวหนัง และเนื้อเยื่ออ่อนสูงถึง ร้อยละ 70 และเนื้องอกของเต้านม ร้อยละ 30

เนื้องอกที่มีอุบัติการณ์สูง 5 อันดับแรก คือ เนื้องอกมาสต์เซลล์ เนื้องอกของผิวหนัง 9.44 เนื้องอกของต่อมข้างรูก้น ร้อยละ 8.76, มะเร็งของเม็ดสีเมลานิน ร้อยละ 7.10 และเนื้องอกของผิวหนังชนิดอื่นๆ ร้อยละ 6.19  ซึ่งสอดคล้องกับอุบัติการณ์โรคเนื้องอกในประเทศต่างๆ

โรคมะเร็งในสัตว์เลี้ยงพบในสัตว์อะไรบ้าง

โรคมะเร็งนั้นพบได้ในสัตว์เลี้ยงทุกชนิด แต่จะพบใน สุนัขและแมวจะพบเป็นส่วนใหญ่ อาจเนื่องจากมีผู้เลี้ยงมาก นอกจากนี้ยังพบในสัตว์อื่นๆ เช่น นก ปลา หนูแฮมสเตอร์และอื่นๆ ด้วย และความสำคัญด้านพันธุกรรม เช่นในสุนัขพันธุ์แท้บางพันธุ์มีสาเหตุโน้มนำที่จะเป็นโรคมะเร็งได้ง่ายกว่าพันธุ์ผสม

ส่วนใหญ่เจ้าของสัตว์รู้สึกกังวลและหมดหวังเมื่อทราบว่าสุนัขเป็นโรคมะเร็ง

เจ้าของสัตว์หลายท่าน เชื่อว่าเมื่อสัตว์เลี้ยงเป็นโรคมะเร็ง มีทางรอดชืวิตน้อยมาก อายุไม่ยืน ไม่สามารถรักษาได้ แต่ อยากจะขอเรียนยืนยันว่า หากได้รับการดูแลรักษาแต่เนิ่นๆ ก่อนที่จะแพร่กระจายไปตามอวัยวะต่างๆ ซึ่งควรสังเกตุความผิดปกติในสัตว์เลี้ยงของท่าน และพาไปพบสัตวแพทย์อย่างสม่ำเสมอ แม้ว่าโรคมะเร็งบางชนิดเป็นชนิดร้ายแรง มีทางรอดน้อยมาก หากเจ้าของได้รับทราบการดูแล  สัตว์มีความเจ็บปวดทรมานน้อยที่สุด จะเป็นการบำบัดเหมาะสมที่สุด คงจะทำให้เจ้าของเข้าใจและสบายใจขึ้น

ทางสัตวแพทย์มีทางเลือกอื่นๆ ที่ให้แก่สัตว์เหมือนกับทางการแพทย์หรือไม่

ปัจจุบันมีทางเลือกการรักษาและควบคุมโรคมะเร็งนอกจากการผ่าตัด เคมีบำบัด ด้วยวิธีการทางโภชนบำบัด รวมทั้งการฝังเข็มการใช้โภชนบำบัด หรือการบำบัดรักษาโรคด้วยอาหาร ในทางสัตวแพทย์ประสบความสำเร็จในการรักษา เช่น โรคไต โรคผิวหนัง ในด้านโรคมะเร็งนั้น การใช้โภชนบำบัดมีวัตถุประสงค์ในการแก้ไขภาวะอ่อนแอ ฟื้นฟูสภาพหลังการผ่าตัด และลดภาวะผลข้างเคียงจากการรักษาด้วยเคมีบำบัด

สภาพการเปลี่ยนแปลงของร่างกายสัตว์ป่วยเป็นมะเร็งแบ่งออกเป็น 3 ระยะ

1.ระยะเริ่มต้น สภาพทั่วไปภายนอกเหมือนปกติ สามารถตรวจพบความผิดปกติได้จากการตรวจสุขภาพ การตรวจเลือด เคมีเลือด ตามดุลพินิจของสัตวแพทย์ เช่น การพบระดับของแคลเซียมสูงผิดปกติในเลือด

2.ระยะที่ 2  สัตว์ป่วยเริ่มมีสภาพน้ำหนักตัวลด  อ่อนเพลียและเบื่ออาหาร

3.ระยะสุดท้าย สัตว์ป่วยจะมีสภาพทรุดลงอย่างรวดเร็ว ปริมาณโปรตีนในเลือดต่ำ เนื่องจากสัตว์สูญเสีย โปรตีน คาร์โบไฮเดรต และไขมันจากร่างกาย  มีการศึกษาการให้อาหารไขมันสูงแก่สัตว์ป่วยดีกว่าการให้อาหารประเภทแป้ง ซึ่งจะช่วยในการลดการเจริญของมะเร็งและการแพร่กระจายได้  นอกจากนี้ การให้อาหารเยื่อใยสูง จะช่วยในการย่อยอาหารทำให้ร่างกายสัตว์อยู่ในภาวะสมดุลได้

(อ่านต่อฉบับหน้า)

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร. ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร
ฝ่ายประชาสัมพันธ์ และเสริมสร้างภาพลักษณ์องค์กร
คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย