ญาติซื้อโยเกิร์ตยี่ห้อหนึ่งมาทาน ข้างกล่องเขียนว่าบัลแกเรีย ญาติก็เลยถามผมว่าเคยไปบัลแกเรียหรือเปล่า? พอบอกว่าพ่อเคยไป ญาติก็ขอพ่อว่าเล่าให้ฟังหน่อยซี พ่อบอกว่าถ้าจะฟังเรื่องบัลแกเรียให้สนุก ต้องรู้จักจักรวรรดิออตโตมันก่อน

ญาติทำหน้างง ถามว่าทำไมต้องออตโตมัน ไปเกี่ยวอะไรกับพวกตุรกี? พ่อบอกว่า เพราะจักรวรรดิออตโตมัน หรือจักรวรรดิตุรกี เป็นจักรวรรดิอิสลามที่มีอาณาเขตกว้างขวางที่ครอบคลุมดินแดนถึง 3 ทวีป ทั้งเอเชียตะวันตก ยุโรปตะวันออก และแอฟริกาเหนือ จักรวรรดิออตโตมันตั้งเมื่อ พ.ศ.1842 (สมัยพระยาเลอไทย รัชกาลที่ 4 กรุงสุโขทัย) ยืนยาวมาถึง พ.ศ.2465 (สมัยพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 กรุงรัตนโกสินทร์) ครองโลกเป็นเวลานานถึง 623 ปี ประเทศจำนวนไม่น้อยในโลกนี้เคยตกอยู่ภายใต้การปกครองของอาณาจักรออตโตมัน แม้แต่บัลแกเรียก็ตกอยู่นานเกือบ 500 ปี

บัลแกเรียเป็นเอกราชเมื่อ พ.ศ.2451 ตอนสงครามโลกครั้งที่ 2 ดันไปเข้าข้างเยอรมนี จึงโดนโซเวียตเข้าไปยึด และโซเวียตสั่งให้เปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบกษัตริย์มาเป็นระบอบสังคมนิยม และให้ใช้ชื่อว่า สาธารณรัฐประชาชนบัลแกเรีย จน พ.ศ.2534 จึงเลิกเป็นสังคมนิยมมาใช้ระบอบประชาธิปไตย และเปลี่ยนชื่อประเทศเป็นสาธารณรัฐบัลแกเรีย

บัลแกเรียมีพื้นที่ 110,912 ตร.กม. ร้อยละ 33 ของประเทศเป็นป่าและภูเขา ที่เหลือร้อยละ 41 เป็นหุบเขาและที่ราบ คนบัลแกเรียมีประมาณ 8 ล้านคน ส่วนใหญ่นับถือศาสนาคริสต์นิกายบัลแกเรียออทอดอกซ์ มีมุสลิมอยู่ประมาณร้อยละ 10

ปัจจุบัน ดอกกุหลาบที่ขายกันในยุโรปมักจะมาจากเอธิโอเปีย และเคนยา แต่ในสมัยก่อนย้อนไปในอดีต ดินแดนที่มีชื่อเสียงเรื่องกุหลาบมากก็คือเมืองคานซานกุนของบัลแกเรีย ที่นี่ได้ชื่อว่ามีพันธุ์กุหลาบหลากหลายที่สุดของโลก และมี Valley of Roses หรือหุบเขาแห่งกุหลาบ ตั้งแต่พฤษภาคมไปจนถึงมิถุนายนของทุกปี ผมขอแนะนำให้ท่านผู้อ่านท่านที่ชอบดอกไม้ไปงาน Bulgarian Rose International Meeting of Journals ซึ่งเป็นงานเทศกาลดอกกุหลาบที่มีนักข่าวมาจากทุกมุมโลก มาชมขบวน
คานิวาลกุหลาบและประเพณีการเก็บกุหลาบแรกแย้มของบัลแกเรีย

ตระเวนไปนอนตามบ้านเรือนผู้คนในบัลแกเรีย ฟังคนเฒ่าคนแก่คุยเรื่องประเทศตนเอง ทุกบ้านจะพูดให้ฟังถึง Turkish yoke หรือแอกของพวกเติร์ก 500 ปี ที่ตกอยู่ภายใต้การปกครองของจักรวรรดิออตโตมัน ชาวบัลแกเรียคนไหนที่ไม่ยอมนับถือศาสนาอิสลามจะถูกลดสถานะเป็นพลเมืองชั้น 2 มีหน้าที่รับใช้และตอบสนองความต้องการของนายมุสลิม และต้องเสียภาษีอย่างหนัก

ทุก 5 ปี เด็กและผู้ชายคริสต์ทุก 1 ใน 4 คน ที่มีอายุระหว่าง 10-20 ปี จะถูกคัดให้ไปเป็นข้าราชการของรัฐ และถูกบังคับให้เปลี่ยนศาสนา ถูกส่งไปเข้าโรงเรียนพิเศษเพื่อให้กลับมาเป็นทหารหรือทำงานราชการ ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 18 เมื่อจักรวรรดิออตโตมันเสื่อมอำนาจและถูกมหาอำนาจตะวันตกบุก ตอนนั้น เศรษฐกิจออตโตมันเสื่อมหนัก คนบัลแกเรียก็ยิ่งถูกบังคับให้ทำงานหนักเพิ่มขึ้นเพื่อผลิตอาหารและสิ่งของ

พ่อผมเคยได้รับการว่าจ้างให้ไปศึกษาและสืบสวนหาความจริงว่าทำไมคนบัลแกเรียถึงอายุยืนยาวมาก? ไปแต่ละหมู่บ้าน จะเห็นคนอายุ 90 ปี 100 ปี นั่งคุยกันเป็นกลุ่มๆ อายุมากแต่สุขภาพแข็งแรง บ้านของคนในชนบทอยู่บนพื้นราบก็จริง แต่เรือกสวนไร่นามักจะไปอยู่บนภูเขาและเนินเขา ผู้คนต้องเดินขึ้นเขาลงเขาทุกวัน วันละหลายกิโลเมตร คนที่นี่ชอบกินผักและของจากป่า พวกสมุนไพรอะไรนี่ก็ทานกันเยอะมาก แถมยังชอบทำโยเกิร์ตทานกันเอง และกินโยเกิร์ตใส่แตงกวา พริกอะไรนี่ก็ชอบทาน บ้านที่พ่อผมไปตระเวนเยือน มักจะเลี้ยงวัวนมเอาไว้ในคอกข้างบ้าน และรีดนมวัวทานกันเองด้วย

คนบัลแกเรียชอบร้องรำฮัมเพลง ไปตามสถานที่หลายแห่ง พบกลุ่มดนตรีร้องเพลงและเต้นไปตามจังหวะพื้นเมือง บัลแกเรียยังเป็นประเทศที่ยังบริสุทธิ์ครับ ขับรถไปตามถนนในชนบท แทนที่จะปลูกต้นไม้อื่น ราชการที่นั่นปลูกแอปเปิ้ลและผลไม้ ใครจะเก็บทานก็ได้ ผู้คนชอบทำอาหารมาจากบ้าน และจอดรถทานกันข้างทาง พอเราเดินผ่าน ก็ชวนให้เข้าไปทานด้วย ชวนจริงๆนะครับ ไม่ใช่ชวนตามมารยาท

อาหารดี อากาศดี อารมณ์ดี ทำให้คนชาตินี้อายุยืนครับ.

คุณนิติ นวรัตน์
songlok@outlook.co.th
www.nitipoom.media
www.facebook.com/nitipoom.thailand