นายสมพล นิลเวศน์ ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรน่าน (ศวพ.น่าน) เปิดเผยว่า “งาม้อน” เป็นพืชล้มลุกวงศ์ Lamiaceae ดอกช่อใหญ่ เมล็ดคล้ายเมล็ดข้าวฟ่าง ขนาดเล็กกว่าเมล็ดงาดำ มีกลิ่นหอมคุณค่าทางอาหารสูง เป็นเมล็ดพืชชนิดเดียวที่มีโอเมก้า 3 และโอเมก้า 6 น้ำมันหอมระเหยสกัดจากใบใช้ประโยชน์ได้มากมายและมีสรรพคุณแก้เคล็ดขัดยอก ลดริ้วรอยบนใบหน้า ส่วนเมล็ดมักนำมาเป็นส่วนประกอบของข้าวหนุกงาที่นิยมกันมากในฤดูหนาว นิยมปลูกและนิยมบริโภคกันมากในเขตภาคเหนือตอนบนรวมทั้งเป็นพืชสมุนไพรที่มีประวัติการใช้เป็นทั้งอาหารและยาในประเทศทางแถบเอเชียมานาน จึงนับเป็นพืชพื้นเมืองที่มีแนวโน้มส่งเสริมให้ขยายตัวทางด้านเศรษฐกิจได้

สำหรับประเทศไทย งาม้อนเป็นพืชที่ปลูกมาอย่างยาวนานในพื้นที่ภาคเหนือมีพื้นที่ปลูกกระจัดกระจายในหลายจังหวัด เช่น เชียงใหม่ เชียงราย น่าน พะเยา และแม่ฮ่องสอน รวมประมาณ 3,400 ไร่ ผลผลิตเฉลี่ย 80 กก./ไร่ ส่วนใหญ่ปลูกในพื้นที่ดอน อาศัยน้ำฝน เกษตรที่ปลูกเป็นเกษตรกรรายย่อย โดย ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรน่าน ได้ดำเนินโครงการวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตและการแปรรูปงาม้อนที่มีคุณภาพ ระหว่างปี 2554-2557 ประกอบด้วย 2 กิจกรรม ได้แก่ 1.การวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีด้านพันธุ์และการผลิตงาม้อน 2 การทดลอง 2.การแปรรูปและการใช้ประโยชน์จากงาม้อน 3 การทดลอง

โดยในกิจกรรมแรก ได้สำรวจรวบรวมและคัดเลือกพันธุ์งาม้อนจากแหล่งปลูก รวม 30 แหล่งผลิต 130 สายพันธุ์ ปลูกในแปลงรวบรวม ณ ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรน่าน เพื่อคัดเลือกสายพันธุ์ที่มีผลผลิตสูงและคุณภาพดี พบว่า มี 10 สายพันธุ์ที่ให้ผลผลิตดีและมีคุณภาพ ประกอบด้วย 1.สายพันธุ์ NAN/NN-Cp#114, 2.สายพันธุ์ NAN/NN-Cp#115, 3.สายพันธุ์ NAN/NN-Ck#122, 4.สายพันธุ์ NAN/CR-Ma#073, 5.สายพันธุ์ NAN/CR-Ma#079, 6.สายพันธุ์ NAN/CR-Ma#087, 7.สายพันธุ์ NAN/PY-Po#040, 8.สายพันธุ์ NAN/CR-Ma#054, 9.สายพันธุ์ NAN/CR-Ma#058 และ 10.สายพันธุ์ NAN/NN-Bk#112

ขณะที่จากการวิเคราะห์ปริมาณน้ำมันจากเมล็ดงาม้อน 4 สายพันธุ์ พบว่า เมล็ดงาม้อนสีขาวขนาดใหญ่มีปริมาณน้ำมันรวมร้อยละ 43.1 เป็นโอเมก้า 3 ร้อยละ 15.01 งาม้อนเมล็ดสีน้ำตาลเข้มขนาดเล็ก มีปริมาณน้ำมันรวมร้อยละ 52.02 เป็นโอเมก้า 3
ร้อยละ 11.08 เมล็ดงาม้อนสีเทาอ่อนขนาดใหญ่มีปริมาณน้ำมันรวมมากที่สุดร้อยละ 55.83 เป็นโอเมก้า 3 ร้อยละ 12.73 ส่วนเมล็ดงาม้อนสีเทาอ่อนขนาดใหญ่มีปริมาณน้ำมันร้อยละ 44.94 เป็นโอเมก้า 3 ร้อยละ 13.54

นอกจากนี้ ยังได้ปรับปรุงคุณภาพผลิตภัณฑ์งาม้อนปรุงรสและงาม้อนทองม้วน รวมทั้งศึกษาวิธีการแปรรูปงาม้อนอัดแท่งและงาม้อนทองม้วนเพื่อความสะดวกในการรับประทาน เพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์และการขยายตลาดแก่กลุ่มแม่บ้าน กลุ่มสมาชิกสหกรณ์ต่างๆ