ศาสตร์เกษตรดินปุ๋ย : ขอบคุณแหล่งข้อมูล : หนังสือพิมพ์แนวหน้า

http://www.naewna.com/local/220507

วันอังคาร ที่ 14 มิถุนายน พ.ศ. 2559, 06.00 น.

คำถาม ในขณะที่ ภาคเกษตรและเกษตรกร ยังคงใช้ปุ๋ยเคมีกันเป็นจำนวนมาก จะมีผลเสียและผลกระทบต่อภาวะโลกร้อนอย่างไรบ้างครับ

คำตอบ การทำการเกษตร โดยใส่เฉพาะปุ๋ยเคมี หรือปุ๋ยวิทยาศาสตร์กันอย่างมากมาย เป็นเวลานาน และต่อเนื่อง รวมถึงการใช้สารเคมีปราบศัตรูพืช ยาฆ่าแมลง ยากำจัดวัชพืช ยาฆ่าเชื้อรา โดยมิได้มีการรักษาสภาพดิน หรือคำนึงถึงจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ต่อพืชในดิน จนในที่สุดดินที่เคยอุดมสมบูรณ์ ก็จะเสื่อมสภาพลง จนมีผลให้เกิดปัญหาดินเสีย โครงสร้างของดินจะเปลี่ยนแปลง ทั้งทางกายภาพ ทางเคมี และทางชีววิทยา ดินจะแน่น หน้าดินแข็ง ทำให้การระบายน้ำและอากาศได้ไม่ดี ดินมีความเป็นกรดจัด และมีค่า pH ต่ำ ซึ่งเป็นบ่อเกิดของโรคพืชในดินต่างๆ รวมทั้งอินทรียวัตถุ และฮิวมัส ที่มีประโยชน์ในดินก็ลดน้อยลง หรือแทบจะหมดไป

การใช้ปุ๋ยเคมี เป็นเทคโนโลยีการเกษตรทางด้านพืช เพื่อเพิ่มปริมาณผลผลิตต่อหน่วยพื้นที่ให้มากขึ้น ถือเป็นปัจจัยสำคัญที่เป็นการช่วยเพิ่มผลผลิตทางการเกษตร เกษตรกรจึงหันมาใช้ปุ๋ยเคมีกันมาก เพราะใช้สะดวก มีสูตรต่างๆ ให้เลือกตามความต้องการ และเห็นผลเร็ว

ผลเสีย และผลกระทบจากการใช้ปุ๋ยเคมี นักวิชาการด้านการเกษตร ได้ให้คำแนะนำต่างๆ ไว้ พอสรุปได้ดังนี้

1.ในพื้นที่การเกษตรที่มีอากาศร้อนแห้งแล้ง การใช้ปุ๋ยเคมีจะไม่มีประสิทธิภาพของปุ๋ยเคมีต่ำกว่าที่ควรจะเป็น เนื่องจากถ้าภูมิอากาศไม่อำนวย เช่น ฝนตกหนัก มีภัยแล้งติดต่อกัน ธาตุไนโตรเจนอาจสูญหายไปเกือบ 40-50 เปอร์เซ็นต์ ดินเสื่อมโทรม หรือถูกกัดเซาะ และมีอินทรียวัตถุไม่มาก ประสิทธิภาพของปุ๋ยเคมี ก็ยิ่งจะลดต่ำลงไปอีก

2.ปุ๋ยเคมี ทำลายสมดุลของระบบนิเวศดิน และส่งผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตในดิน ปุ๋ยเคมีจะเร่งอัตราการสลายตัวของอินทรียวัตถุ ทำให้โครงสร้างของดินเสื่อมลง ทำให้ดินกระด้าง ไม่อุ้มน้ำ ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อพืช อีกทั้งการใส่ปุ๋ยเคมีที่มีธาตุไนโตรเจนมากๆ จะทำให้ดินเป็นกรด ส่งผลต่อธาตุฟอสฟอรัสที่มีอยู่ในดินแปรสภาพไปจากเดิม ซึ่งพืชจะไม่สามารถนำมาใช้ได้

3.การใช้ปุ๋ยเคมีธาตุหลัก ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโปรแทสเซียม ติดต่อกัน จะทำให้เกิดปัญหาการขาดธาตุรอง เช่น สังกะสี เหล็กทองแดง แมงกานีส แมกนีเซียม ซึ่งถ้าเกิดปัญหานี้ขึ้น จะส่งผลกระทบต่อพืช และกระทบต่อสุขภาพของมนุษย์ และสัตว์ผู้บริโภค ทั้งยังมีผลต่อผลผลิตลดลง เกิดโรค และแมลงศัตรูพืชเข้าทำลายได้อีกด้วย

4.การใช้ปุ๋ยเคมี มีผลกระทบทางเศรษฐกิจ เพราะแหล่งวัตถุดิบของปุ๋ยมีอยู่จำกัด โดยเฉพาะฟอสเฟต การใช้ปุ๋ยเคมีมากๆ ย่อมทำให้เกิดปัญหาปุ๋ยขาดแคลน และมีราคาแพงขึ้น ต้องนำเข้าปุ๋ยเคมี หรือวัตถุดิบจากต่างประเทศ เป็นการเพิ่มปัญหาการขาดดุลการค้าระหว่างประเทศ

5.การใช้ปุ๋ยเคมี ส่งผลกระทบต่อภาวะโลกร้อน โดยเฉพาะการปล่อยก๊าซไนโตรเจนออกไซด์ สู่บรรยากาศ ก๊าซนี้จะทำลายชั้นโอโซน ซึ่งช่วยทำหน้าที่ดูดซับ และกรองคลื่นแสงอินฟาเรดเอาไว้ เมื่อชั้นโอโซนลดลง รังสีจากดวงอาทิตย์ที่แผ่มายังโลกก็จะเพิ่มขึ้น ทำให้อุณหภูมิโลกร้อนขึ้น เกิดภาวะเรือนกระจก และความผันผวนของภูมิอากาศ เกิดวิกฤตการณ์โลกร้อน ระดับน้ำทะเลสูงขึ้น และส่งผลกระทบเป็นวงกว้าง

เกษตรกรต้องเริ่มต้นจากตัวเกษตรกรเอง ช่วยกันปรับรูปแบบการใช้ปุ๋ยเคมี โดยหันมาใช้ควบคู่กับปุ๋ยอินทรีย์ให้มากขึ้น การใช้ปุ๋ยอินทรีย์ ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก ปุ๋ยพืชสด และการใช้พืชตระกูลถั่ว เพื่อตรึงไนโตรเจน จนถึงขั้นลดละเลิกใช้ปุ๋ยเคมีเลย ก็จะเป็นการช่วยลดปัญหาภาวะโลกร้อนได้อีกทางหนึ่ง

นาย รัตวิ