เมื่อ 12 ก.ค. ศาลอนุญาโตตุลาการถาวร (พีซีเอ) ซึ่งสหประชาชาติ (ยูเอ็น) สนับสนุน ในกรุงเฮกของเนเธอร์แลนด์ อ่านคำตัดสินข้อพิพาททะเลจีนใต้ตามคำร้องของฟิลิปปินส์ ตั้งแต่ปี 2556 เพื่อคัดค้านแนวเส้นประ 9 เส้นที่จีนใช้อ้างสิทธิเหนือดินแดนทะเลจีนใต้เกือบทั้งหมด โดยพีซีเอตัดสินว่า จีนไม่มีสิทธิ์ใช้ประวัติศาสตร์อ้างครอบครองหมู่เกาะและน่านน้ำทะเลจีนใต้ จีนยังละเมิดสิทธิอธิปไตยในเขตเศรษฐกิจจำเพาะ (EEZ) 200 ไมล์ทะเลของฟิลิปปินส์ ทั้งแทรกแซงการทำประมงและสำรวจปิโตรเลียม โดยการสร้างเกาะเทียมและไม่สกัดชาวประมงจีนเข้าจับปลาในเขตอีอีแซดของฟิลิปปินส์ ส่วนหมู่เกาะเทียมที่จีนเพิ่งสร้างขึ้นถือว่าไม่เข้าข่ายกฎหมายระหว่างประเทศเพื่อใช้อ้างเป็นเขตอีอีแซดได้และควรยุติการสร้างไว้ก่อนขณะมีกระบวนการฟ้องร้องแย่งสิทธิ ครอบครอง

ขณะที่กระทรวงต่างประเทศของจีนแถลงไม่เห็นด้วยและไม่ยอมรับคำตัดสินและว่าจีนไม่ยอมรับวิธีการใดๆของฝ่ายที่ 3 ที่จะใช้แก้ข้อพิพาทหรือมติใดๆมาบังคับใช้กับจีน ยืนยันมีอำนาจอธิปไตยเหนือหมู่เกาะต่างๆในทะเลจีนใต้ รวมทั้งสแปรตลีส์และพาราเซล ต่อมานายหวัง อี้ รมว.ต่างประเทศของจีน ระบุด้วยว่า คำตัดสินของพีซีเอทำให้ปัญหาเลวร้ายลงและเกิดการเผชิญหน้า และว่าคำฟ้องร้องเป็นแค่ละครตลก ด้านประธานาธิบดีสี จิ้นผิงของจีน แถลงว่าจีนยึดมั่นเพื่อคงสันติและเสถียรภาพในทะเลจีนใต้แต่จะไม่ยอมรับท่าทีหรือมาตรการใดๆ ที่มาจากคำตัดสินของพีซีเอ

ด้านนายเฟอร์เฟคโต ยาไซ รมว.ต่างประเทศของฟิลิปปินส์ แถลงตอบรับคำตัดสิน เรียกร้องทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องให้ใช้ความระงับยับยั้งและความสุขุมเยือกเย็นหลังพีซีเอมีคำตัดสินดังกล่าว ขณะที่เวียดนาม แถลงตอบรับคำตัดสินของพีซีเอด้วยเช่นกันและเตรียมแถลงเพิ่มเติมเพื่ออ้างสิทธิเหนือหมู่เกาะพาราเซลและสแปรตลีส์ต่อไป แต่ไต้หวันแถลงไม่ยอมรับคำตัดสินในส่วนของเกาะอิตู อะบาในหมู่เกาะสแปรตลีส์เพราะมีผลต่อเขตแดนของไต้หวัน

ส่วนนายดอน ปรมัตถ์วินัย รมว.ต่างประเทศ แถลงก่อนพีซีเอมีคำตัดสินออกมา ว่า ไทยมีคำแถลงการณ์เรื่องนี้เพื่อแสดงให้เห็นแนวปฏิบัติในทะเลจีนใต้อยู่ หวังว่าประเทศอื่นๆจะนำไปคิดว่าจะทำอย่างไรให้เกิดขึ้นซึ่งไม่เกินวิสัยของอาเซียนและเชื่อว่าจะเป็นถนนนำไปสู่แสงสว่างสร้าง สันติภาพและการพัฒนาที่ยั่งยืนในภูมิภาค

ก่อนมีคำตัดสินออกมา จีนได้ประกาศไม่ยอมรับอำนาจศาลพีซีเอและยืนยันเจรจาแบบทวิภาคีแก้ปัญหา ส่วนพีซีเอก็ไม่มีอำนาจหรือกลไกเพื่อบังคับใช้ตามคำตัดสิน แต่อาจทำให้ประเทศอื่นๆที่ร่วมอ้างสิทธิ รวมทั้งเวียดนาม มาเลเซีย บรูไน และไต้หวันดำเนินการตามอย่างฟิลิปปินส์ได้