คำถาม ขอทราบวิธีปลูกมะลิอย่างละเอียดด้วยครับ

ทรงศักดิ์ สองสามนาม

อ.เมือง จ.นครปฐม

คำตอบ ข้อดีมะลิ คือ ปลูกครั้งเดียวสามารถเก็บดอกขายได้ตลอด ถ้าดูแลดีก็จะให้ผลผลิตถึง 10 ปีเลยทีเดียว โดยพันธุ์ที่เกษตรกรนิยมนำมาปลูก เพื่อจำหน่ายดอกมีอยู่ 3 พันธุ์ คือ

1.พันธุ์แม่กลอง มีลักษณะพุ่มต้นใหญ่และทึบ เจริญเติบโตเร็ว ส่วนของใบใหญ่หนา มีสีเขียวเข้ม รูปใบค่อนข้างกลม ปลายใบมน ดอกมีลักษณะใหญ่ และกลม แต่ให้ผลผลิตดอกไม่ดกนัก

2.พันธุ์ราษฎร์บูรณะ มีลักษณะพุ่มเล็กกว่า ค่อนข้างทึบ ใบมีลักษณะเล็กบาง สีเขียวเข้ม รูปใบเรียว ดอกมีลักษณะเล็กเรียวแหลม ดอกค่อนข้างดก และทยอยให้ดอกหลายรุ่น

3.พันธุ์ชุมพร มีลักษณะทรงต้นคล้ายพันธุ์ราษฎร์บูรณะแต่โปร่งกว่าเล็กน้อย ใบคล้ายพันธุ์ราษฎร์บูรณะแต่สีอ่อนกว่าและบางกว่า ดอกเล็กเรียวแหลม ดกมาก แต่ทิ้งระยะห่างให้ผลผลิตเป็นช่วงๆ

การปลูกมะลิ ควรเริ่มปลูกต้นฤดูฝน มีขั้นตอนดังนี้

1.การเตรียมดิน โดยไถดินให้ร่วนซุย ไถยกร่องให้ระบายน้ำดี ดินที่เหมาะต้องเป็นดินร่วนปนทราย

2.ขุดหลุม ลึก กว้าง และยาวด้านละ 50 ซม. โรยปูนขาว ผสมปุ๋ยคอก หรือปุ๋ยหมัก ใบไม้แห้ง รองก้นหลุมปลูก โดยคลุกเคล้าให้เข้ากันใส่ลงในหลุม ทิ้งไว้ 7-10 วัน

3.ขึ้นแปลงปลูกกว้าง ประมาณ2 เมตร ความสูงต้องพ้นระดับน้ำ ไม่ให้น้ำท่วมถึง

4.นำกล้าลงปลูก กลบดินด้วยปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักคลุกเให้เข้ากัน รดน้ำทันที

5.นำฟางข้าวมาคลุมบริเวณโคนต้นให้ทั่วแปลง เพื่อรักษาความชื้นของหน้าดิน และป้องกันวัชพืช

6.การให้น้ำ รดน้ำให้พอชุ่ม ไม่ควรรดทีละมากๆ รดตอนเช้าวันละ 1-2 ครั้ง หรืออาทิตย์ละครั้ง ขึ้นกับสภาพของดิน อย่าให้น้ำท่วมขังในแปลงนานๆ จะทำให้ต้นมะลิตายได้ อย่าปล่อยให้โคนต้นแห้ง

7.การใส่ปุ๋ย ให้ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักเดือนละครั้ง ไร่ละ 150 กก./ปี โดยการหว่านและรดน้ำตาม

8.โรคที่พบคือ โรครากเน่าต้องระวังไม่ให้น้ำแฉะ การกำจัดหนอนเจาะดอก กำจัดโดยการจับตัวทิ้ง ส่วนแมลงต่างๆ ให้ใช้กับดักแสงไฟ นิยมใช้ไฟนีออนหรือหลอดไฟแสงสีฟ้าติดเหนือต้นมะลิ 50 ซม.

9.หลังปลูก 1 สัปดาห์ ต้นจะเริ่มติดราก หลัง 15 วัน จะเริ่มแตกใบใหม่ ระยะนี้ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก 1 กำมือบริเวณรอบต้นจากนั้นก็ให้น้ำ คอยดูแลเรื่องวัชพืช หลังจากนั้นอีก 20 วัน ต้นจะสูงขึ้นประมาณ 1 คืบ ให้ใส่ปุ๋ยอีกครั้ง รดน้ำบริเวณทรงพุ่มให้ทั่ว หรือถ้าต้องการลดต้นทุน อาจมีการสลับกับน้ำหมักชีวภาพ หรือน้ำหมักชีวภาพจากสารเร่ง พด.2 รดหรือฉีดทุก 10 วัน ก็สามารถทำได้

การตัดแต่งกิ่ง เพื่อบังคับมะลิออกดอกนอกฤดู มีอยู่ 2 แบบด้วยกัน คือ

1.การตัดแต่งแบบเหลือกิ่งไว้กับต้นยาว เหมาะกับต้นอายุยังน้อย โดยตัดกิ่งเหลือแต่กิ่งที่สมบูรณ์

2.การตัดแต่งแบบที่เหลือกิ่งไว้กับต้นสั้น เหมาะกับต้นที่มีอายุ 2 ปีขึ้นไป โดยตัดออกให้กิ่งที่เหลือค่อนข้างสั้น และเหลือกิ่งไว้ 3-4 กิ่ง หลังตัดแต่งกิ่ง ต้องให้น้ำและให้ปุ๋ยตามเพื่อให้ต้นมะลิมีความสมบูรณ์

ปัญหาที่พบ ได้แก่

1.ต้นมะลิทรุดโทรม หากมีปัญหาต้นมะลิทรุดโทรม ใบเหลืองซีด เหมือนขาดปุ๋ยขาดธาตุอาหาร แสดงว่ามีความผิดปกติที่ราก ควรขุดดูที่ราก อาการแบบนี้ เรียกว่า รากเป็นปม วิธีแก้คือ ควรหยุดปลูกบริเวณนั้น ให้หาพืชชนิดอื่นๆ เช่น พืชตระกูลถั่ว มาปลูกสลับ ระยะเวลาเท่าอายุถั่วนั้นโทรม รวมถึงให้ใส่ปุ๋ยอินทรียวัตถุให้มากขึ้น เพื่อให้ดินมีจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์มากขึ้น หรืออาจขุดนำดินบริเวณที่เป็นโรครากปมนี้ ไปเผาไฟทำลาย ถ้าหากจำเป็นจะต้องใช้สารเคมี ให้ใช้สาร คาร์โบฟูราน รองก้นหลุมก่อนปลูก ก็จะสามารถกำจัดไส้เดือนฝอยได้โดยตรง แต่ไม่อยากให้ใช้สารเคมีนะครับ

2.ใบเป็นจุดสีน้ำตาลอ่อน อาการคือ โรคแอนแทรคโนส วิธีแก้คือ ให้ตัดแต่งส่วนที่ติดเชื้อราออก ส่วนที่ตัดทิ้งไปเผาไฟ และให้ใช้สารกำจัดเชื้อราฉีดพ้นป้องกันไว้

3.ดอกมะลิเป็นสีม่วง อาการนี้มีสาเหตุมาจากหนอนชนิดหนึ่ง เรียกว่า หนอนเจาะดอกมะลิ วิธีแก้ก็คือ ตัดแต่งพุ่มมะลิให้โปร่ง ไม่ให้เป็นที่อยู่ของหนอน กำจัดเศษพืชบริเวณโคนต้น โดยนำไปเผาไฟทำลาย เพื่อป้องกันไม่ให้เป็นแหล่งอาศัยของดักแด้ของหนอน หากจำเป็นต้องใช้สารเคมี ไปน็อกซ์ ฉีดพ่น แต่ไม่อยากให้ใช้สารเคมีนะครับ

ส่วนใหญ่จะมีพ่อค้ามารับซื้อดอกมะลิถึงสวนทุกวัน อาจขายดอกสด หรือทำพวงมาลัยขาย หรืออาจส่งตามร้านขายดอกไม้เล็กๆ ถ้ามีมากก็ส่งตลาดดอกไม้ใหญ่ๆ ขายดีมาก เพราะมีเกษตรกรผู้ปลูกดอกมะลิมีค่อนข้างน้อย จึงไม่มีคู่แข่งมากนัก