นายสัญชัย เกตุวรชัย อธิบดีกรมชลประทาน เปิดเผยว่า กรมชลประทานและพสกนิกรชาวจังหวัดสงขลา รู้สึกปลาบปลื้มที่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณสูงสุด ที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9ได้พระราชทานชื่อ คลอง ร.1 ว่า “คลองภูมินาถดำริ” มีความหมายคือ คลองระบายน้ำที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระราชดำริขุดขึ้น ซึ่งเป็นคลองระบายน้ำ 1 ใน 7 สายที่ดำเนินการภายใต้โครงการบรรเทาอุทกภัยอำเภอหาดใหญ่อันเนื่องมาจากพระราชดำริ

ทั้งนี้ กรมชลประทานได้สนองพระราชดำริ โดยการขุดลอกคลองธรรมชาติในปี พ.ศ.2532 จำนวน 4 สาย เพื่อให้สามารถระบายน้ำเร็วขึ้น อย่างไรก็ตาม ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ.2543 ได้เกิดฝนตกหนักติดต่อกันหลายวันอีกครั้ง ทำให้คลองระบายน้ำธรรมชาติที่ขุดลอกไว้ไม่สามารถรองรับปริมาณน้ำได้จึงทำให้เกิดอุทกภัยบริเวณเทศบาลนครหาดใหญ่ และบริเวณใกล้เคียง สร้างความเสียหายประมาณ 14,000 ล้านบาท ประชาชนเสียชีวิต 30 คนนับเป็นมหาอุทกภัยครั้งใหญ่ที่สุดของจังหวัดสงขลา พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงห่วงใยพสกนิกรผู้ประสบภัยจึงได้เน้นย้ำถึงพระราชดำรัสเมื่อปี 2531 แก่รัฐบาลและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอีกครั้ง

ต่อมาเมื่อวันที่ 19 ธันวาคม พ.ศ.2543 คณะรัฐมนตรี มีมติให้ดำเนินโครงการบรรเทาอุทกภัยอำเภอหาดใหญ่อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ด้วยการขุดคลองระบายน้ำเพิ่มจำนวน 7 สาย โดยมีคลองระบายน้ำที่ 1หรือคลอง ร.1 เป็นคลองสายหลักที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในการป้องกันและบรรเทาอุทกภัยเมืองหาดใหญ่ เนื่องจากเป็นคลองที่แบ่งน้ำจากคลองอู่ตะเภา ช่วงก่อนเข้าเมืองหาดใหญ่ เรียกได้ว่าเป็นทางด่วนของน้ำที่มาจากต้นคลองอู่ตะเภา ในพื้นที่อำเภอสะเดาอำเภอหาดใหญ่ตอนบน อำเภอนาหม่อม และน้ำจากเขาคอหงส์บางส่วน ให้ไหลลงสู่ทะเลสาบสงขลา อย่างรวดเร็วแทนการไหลผ่านคลองอู่ตะเภา เพียงอย่างเดียวเหมือนเช่นในอดีต

“หลังจากที่กรมชลประทานดำเนินโครงการบรรเทาอุทกภัยอำเภอหาดใหญ่ อันเนื่องมาจากพระราชดำริแล้วเสร็จ ปรากฏว่าในปีนี้ที่ภาคใต้เกือบทุกจังหวัดประสบปัญหาน้ำท่วม แต่ อำเภอหาดใหญ่ น้ำไม่ท่วมเลย ทั้งๆที่ปริมาณฝนที่ตกลงมานั้น ไม่แตกต่างจากพื้นที่อื่นๆของภาคใต้” นายสัญชัยกล่าว

อธิบดีกรมชลประทาน กล่าวด้วยว่ากรมชลประทาน ได้ขยายผลต่อยอดโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ โดยได้ดำเนินโครงการบรรเทาอุทกภัยอำเภอหาดใหญ่ (ระยะที่ 2) ด้วยการขยายคลอง ร.1 เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการระบายน้ำจากเดิม 465 ลูกบาศก์เมตร (ลบ.ม.) ต่อวินาที ให้ได้ไม่น้อยกว่า 1,200 ลบ.ม.ต่อวินาที ลดความเสียหายจากอุทกภัยช่วงฤดูฝนในพื้นที่เศรษฐกิจของอำเภอหาดใหญ่ และใกล้เคียง รวมถึงเป็นแหล่งเก็บกักน้ำสำรองในช่วงฤดูแล้งอีกด้วย

นอกจากนี้ กรมชลประทาน ยังได้นำแนวพระราชดำริในการแก้ปัญหาน้ำท่วมอำเภอหาดใหญ่ ไปพัฒนาต่อยอดขยายผล ดำเนินโครงการพัฒนาและบรรเทาอุทกภัยเมืองพัทลุง ซึ่งประสบผลสำเร็จสามารถแก้ไขปัญหาน้ำท่วมที่เกิดขึ้นซ้ำซากในอดีตได้อย่างมีประสิทธิภาพ และกรมชลประทานยังมีแผนที่จะนำไปขยายผลดำเนินโครงการแก้ไขปัญหาน้ำท่วมในพื้นที่อื่นๆ อีกด้วย เช่น โครงการระบบระบายน้ำแม่น้ำตรัง จังหวัดตรัง โครงการบรรเทาอุทกภัยและบริหารจัดการน้ำพื้นที่อำเภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เป็นต้น