สัปดาห์นี้มีวันสำคัญเป็นวันหยุดราชการเพิ่ม 2 วันคือ พุธที่ 10 วันวิสาขบูชาและศุกร์ที่ 12 พฤษภาคม วันพืชมงคล
ล้วนแต่เป็นวันอันเป็นสิริมงคลต่อชีวิตของคนไทยและพี่น้องเกษตรกรที่เป็นคนส่วนใหญ่ของประเทศ

ยิ่งวันพืชมงคลที่จะมีพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญที่ท้องสนามหลวง ซึ่งเป็นพระราชพิธีโบราณที่มีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา มีความสำคัญอย่างยิ่งในการเสริมสร้างขวัญและกำลังใจให้แก่เกษตรกรของชาติ ตลอดจนเป็นการระลึกถึงความสำคัญของเกษตรกรที่มีต่อเศรษฐกิจไทย

และในปี 2560 นี้ ยังเป็นพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญปีแรกแห่งรัชสมัยของในหลวงรัชกาลที่ 10 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูรด้วย

ทั้งนี้ หมายกำหนดการพระราชพิธีที่ประกาศออกมาแล้วนั้น จะเริ่มตั้งแต่บ่ายวันพฤหัสบดีที่ 11 พฤษภาคม สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร จะเสด็จฯยังพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวัง ในพิธีสวดมนต์ โดยจะถวายนมัสการพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรหรือพระแก้วมรกตและพระพุทธรูปสำคัญอื่นๆ ทรงอธิษฐานเพื่อความสมบูรณ์แห่งพืชผลของราชอาณาจักรไทย จากนั้นเช้าวันพืชมงคล ศุกร์ 12 พฤษภาคม จะเสด็จฯไปยังพลับพลาท้องสนามหลวง ในการพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ

พระราชพิธีปีนี้ ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ซึ่งยังคงเป็นนายธีรภัทร ประยูรสิทธิ ทำหน้าที่พระยาแรกนาตามเดิม มีเทพีคู่หาบทองได้แก่ น.ส.นันทินี ทองคงเหย้า นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรชำนาญการ กรมส่งเสริมการเกษตรกับน.ส.ฉมาพันธ์ สุพรมอินทร์ นักวิชาการตรวจสอบบัญชีชำนาญการ กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ ส่วนเทพีคู่หาบเงิน ได้แก่ น.ส.นันทวัน สุวรรณสถิตย์ นักวิชาการสิ่งแวดล้อมชำนาญการ กรมชลประทาน กับน.ส.พรพิมล ศิริการ นักวิชาการเกษตรชำนาญการ กรมส่งเสริมการเกษตร ส่วนพระโคแรกนาได้แก่ พระโคเพิ่ม พระโคพูล พระโคสำรอง ได้แก่ พระโคพอ และพระโคเพียง

เรื่องราวที่เกี่ยวข้องในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เช่น พระยาแรกนา,เทพี,พระโค เป็นต้น ล้วนมีการบอกกล่าวความเป็นมากันเป็นประจำทุกปี แต่ปีนี้กรมส่งเสริมการเกษตรได้เผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับสิ่งสำคัญที่ใช้ประกอบพระราชพิธีฯที่ไม่ค่อยได้กล่าวถึงกันนัก นั่นคือ“คันไถ”…ผมเห็นว่า น่าสนใจดี จึงขออนุญาตนำมาเผยแพร่ต่อ

ท่านรองอธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตร-ประสงค์ ประไพตระกูล บอกว่า คันไถที่ใช้ในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญมาตั้งแต่ปี 2539 รวมกว่า 20 ปีแล้ว ถูกสร้างขึ้นโดยกลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมหนองโพ อ.โพธาราม จ.ราชบุรี เป็นคันไถที่ทำจากไม้สมอ ชุดคันไถประกอบด้วย

1) คันไถ ขนาดความสูงวัดจากพื้นถึงเศียรนาค 2.26 เมตร และยาวจากเศียรนาคถึงปลายไถ 6.59 เมตร สีแดงชาดตลอดคันไถ ที่หัวคันไถทำเป็นเศียรพญานาคลงรักปิดทอง ลวดลายประดับคันไถเป็นลายกระจังตาอ้อยลงรักปิดทองตลอดคัน ปลายไถหุ้มผ้าขาวขลิบทองสำหรับมือจับ

2) แอกเทียมพระโคยาว 1.45 เมตร ตรงกลางแอกประดับด้วยรูปครุฑยุดนาค หล่อด้วยทองเหลืองลงรักปิดทองอยู่บนฐานบัว ปลายแอกทั้งสองด้านแกะสลักเป็นรูปเศียรพญานาคลงรักปิดทอง ลวดลายประดับเป็นลายกระจังตาอ้อย ลงรักปิดทองตลอดคัน ที่ปลายแอกแต่ละด้านมีลูกแอกทั้งสองด้านสำหรับเทียมพระโคพร้อมเชือกกระทาม

3) ฐานรอง เป็นที่สำหรับตั้งรองรับคันไถพร้อมแอก ทำด้วยไม้เนื้อแข็งทาสีแดงชาด มีลวดลายประดับเป็นลายกระจังตาอ้อย ลงรักปิดทองทั้งด้านหัวไถและปลายไถ

4) ธงสามชาย เป็นธงประดับคันไถติดตั้งอยู่บนเศียรนาคทำด้วยกระดาษและผ้าสักหลาด เขียนลวดลายลงรักปิดทองประดับด้วยกระจกแวว มีพู่สีขาวประดับด้านบนเป็นเครื่องสูงชนิดหนึ่งเพื่อประดับพระเกียรติ ธงสามชายมีรักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยม ฐานยาว 41 เซนติเมตร สูง 50 เซนติเมตร และเสาธงยาว 72 เซนติเมตร

คันไถที่ใช้ในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ถือเป็นของสูง ที่ต้องมีความพิถีพิถันในการเตรียมการ ในทุกปีก่อนงานพระราชพิธีฯ กรมส่งเสริมการเกษตรจะผู้รับผิดชอบดูแลความเรียบร้อย ทำความสะอาด และตกแต่งให้งดงามและถูกต้องตามแบบแผน…

ปิดท้ายตรงนี้ สำหรับวันพืชมงคล ขอให้พี่น้องเกษตรกรไทยทุกคนโชคดีมีความสุขครับ

สาโรช  บุญแสง