ตามที่พลเอกฉัตรชัย สาริกัลยะ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้มีนโยบายให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จัดทำโครงการ 9101 ตามรอยเท้าพ่อ ภายใต้ร่มพระบารมี เพื่อการพัฒนาการเกษตรอย่างยั่งยืน เพื่อสร้างความเข้มแข็งให้แก่เกษตรกรและชุมชน ด้วยการน้อมนำหลักการทฤษฎีและแนวทางการแก้ไขปัญหาด้านการเกษตรต่างๆ ที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ ได้พระราชทานไว้ ส่งเสริมและสนับสนุนให้เกษตรกรทำการเกษตรได้อย่างมีประสิทธิภาพ เน้นการลดต้นทุน เพิ่มผลผลิต พัฒนาคุณภาพสินค้าเกษตรให้ได้มาตรฐาน และเพิ่มรายได้ให้แก่เกษตรกรในชุมชน โดยใช้ศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (ศพก.) และเครือข่าย เป็นศูนย์กลางในการพัฒนาภาคการเกษตรของชุมชนมีส่วนร่วมแบบประชารัฐอย่างยั่งยืน ด้วยการสนับสนุนเงินลงทุนเริ่มต้นให้กับเกษตรกรในชุมชน 9,101 แห่งๆละ 2.5 ล้านบาท รวม 22,752.5 ล้านบาท โดยคาดการณ์จะมีเกษตรกรได้รับประโยชน์ 4 ล้านคน จากจำนวนเกษตรกรที่ขึ้นทะเบียนกับกรมส่งเสริมการเกษตร ประมาณ 5-6 ล้านคน ซึ่งที่ประชุมคณะรัฐมนตรี มีมติอนุมัติโครงการ เมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม 2560 แล้วนั้น ท่านพลเอกฉัตรชัย สาริกัลยะ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้เน้นย้ำในที่ประชุมผู้บริหารทั่วประเทศ เมื่อวันที่ 12 กรกฎาคม 2560 เรื่องการซักซ้อม ทบทวนแนวทางการปฏิบัติงานตามนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ว่า โครงการ 9101 ตามรอยเท้าพ่อฯ ใช้งบกลาง ทำให้การเบิกจ่ายงบประมาณข้ามปีไม่ได้จึงต้องเร่งรัดการดำเนินงาน โครงการนี้ได้เตรียมการไว้มาเป็นระยะหนึ่งแล้ว จึงเริ่มปฏิบัติได้ทันทีเมื่อ ครม.มีมติอนุมัติ หากโครงการนี้สำเร็จจะทำให้เกษตรกรได้เห็นภาพการทำงานในรูปแบบที่ก่อให้เกิดความยั่งยืน เกษตรกรสามารถใช้ประโยชน์ต่อเนื่องได้ เน้นความถูกต้อง โปร่งใสในการทำงานเป็นสำคัญ และต้องกระจายอย่างทั่วถึงให้เกษตรกรได้รับประโยชน์ต่อไปด้วย

ทั้งนี้ นายสมชาย ชาญณรงค์กุล อธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตร ได้นำนโยบายดังกล่าวไปขับเคลื่อนให้จัดตั้งศูนย์ปฏิบัติการโครงการ 9101 ตามรอยเท้าพ่อ ภายใต้ร่มพระบารมี เพื่อการพัฒนาการเกษตรอย่างยั่งยืนขึ้น และแต่งตั้งคณะกรรมการติดตาม ตรวจสอบ ช่วยเหลือ และสนับสนุนการดำเนินงานโครงการ ตามพื้นที่รับผิดชอบของสำนักงานส่งเสริมและพัฒนาการเกษตร ทั้งระดับประเทศและระดับเขต โดยระดับประเทศมี 4 คณะ แต่ละคณะมีรองอธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตรที่ได้รับมอบหมายให้รับผิดชอบพื้นที่สำนักงานส่งเสริมและพัฒนาการเกษตร เป็นประธาน ส่วนระดับเขตมีผู้อำนวยการสำนักงานส่งเสริมและพัฒนาการเกษตร เป็นประธาน

นายรัตนะ สวามีชัย รองอธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตร ประธานคณะกรรมการติดตาม ตรวจสอบ ช่วยเหลือ และสนับสนุนการดำเนินงานโครงการ พื้นที่รับผิดชอบของสำนักงานส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรที่ 5 จังหวัดสงขลา ได้ลงพื้นที่จังหวัดตรัง สงขลา ยะลา เพื่อตรวจเยี่ยมให้กำลังใจเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตร ที่ดำเนินงานโครงการ และได้ร่วมพิธีลงนามบันทึกข้อตกลงระหว่างสำนักงานเกษตรจังหวัดสงขลากับคณะกรรมการบริหารโครงการ 9101 ตามรอยเท้าพ่อ ภายใต้ร่มพระบารมี เพื่อการพัฒนาการเกษตรอย่างยั่งยืน ระดับชุมชน ของจังหวัดสงขลา ในวันที่ 13 กรกฎาคม 2560 ณ สำนักงานเกษตรจังหวัดสงขลา และพิธีการทำสัญญายืมเงินระหว่างคณะกรรมการชุมชนกับกลุ่มเกษตรกรที่ได้รับอนุมัติให้จัดทำโครงการของอำเภอเบตง จังหวัดยะลา ในวันที่ 14 กรกฎาคม 2560 ณ สำนักงานเกษตรอำเภอเบตง จังหวัดยะลา

นายไพศาล สังข์มงคล ผู้อำนวยการสำนักงานส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรที่ 5 จังหวัดสงขลา กล่าวว่า ผลการขับเคลื่อนความก้าวหน้าการดำเนินงานโครงการในพื้นที่ 7 จังหวัดภาคใต้ตอนล่าง ว่า มีชุมชนทั้งสิ้น 706 ชุมชน เสนอโครงการ จำนวน 3,008 โครงการ งบประมาณจำนวน 1,741,524,160 บาทผ่านการอนุมัติจากคณะกรรมการ อำเภอ จำนวน 2,975 โครงการ งบประมาณ 1,733,892,079 บาท ซึ่งสำนักงานเกษตรจังหวัดได้รวบรวมส่งสำนักจัดทำงบประมาณเขตพื้นที่ (CBO) เพื่อเสนอขอความเห็นชอบแผนปฏิบัติงานและแผนการใช้จ่ายงบประมาณ โดยได้รับความเห็นชอบ จำนวน 2,975 โครงการ งบประมาณ 1,733,870,869 บาท ประกอบด้วย ด้านการผลิตพืชและพันธุ์พืช จำนวน 610 โครงการ งบประมาณ 298,660,057 บาท ด้านการผลิตปุ๋ยอินทรีย์ จำนวน 633 โครงการ งบประมาณ 492,178,325 บาท ด้านการจัดการศัตรูพืช จำนวน 15 โครงการ งบประมาณ 3,856,671 บาท ด้านฟาร์มชุมชน จำนวน 139 โครงการงบประมาณ 115,055,682 บาท ด้านการผลิตอาหาร การแปรรูปผลผลิตและผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร จำนวน 270 โครงการงบประมาณ 87,175,771 บาท ด้านปศุสัตว์ จำนวน 867 โครงการ งบประมาณ 482,477,742 ด้านประมง จำนวน 428 โครงการ งบประมาณ 241,808,599 บาท และด้านการปรับปรุงบำรุงดิน จำนวน 13 โครงการ งบประมาณ 12,658,022 บาท

นายไพศาลยังให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่าขณะนี้สำนักงานเกษตรจังหวัดทุกจังหวัดในพื้นที่ 7 จังหวัดภาคใต้ตอนล่าง ได้โอนเงินให้กับคณะกรรมการ ชุมชนแล้วทั้ง 706 ชุมชน จำนวน 2,975 โครงการ งบประมาณ 1,733,870,869 บาท แยกเป็นจังหวัดตรัง 109 ชุมชน 552 โครงการ งบประมาณ 261,965,801 บาท จังหวัดพัทลุง 81 ชุมชน 650 โครงการ งบประมาณ 191,410,900 บาท จังหวัดสงขลา 159 ชุมชน 555 โครงการ งบประมาณ 394,162,692 บาท จังหวัดสตูล 45 ชุมชน 252 โครงการงบประมาณ 106,659,576 บาท จังหวัดปัตตานี 144 ชุมชน 387 โครงการ งบประมาณ 359,977,400 บาท จังหวัดยะลา 72 ชุมชน 366 โครงการ งบประมาณ 179,718,300 บาท และจังหวัดนราธิวาส 96 ชุมชน 213 โครงการ งบประมาณ 239,976,200 บาท

ผลสำเร็จของการดำเนินงานโครงการนี้ คือชุมชนที่เข้าร่วมโครงการมีความเข้มแข็ง เกิดการเรียนรู้ และมีส่วนร่วมในการพัฒนาการเกษตรอย่างยั่งยืน ตามแนวทางพระราชทานของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ และยุทธศาสตร์ชาติ20 ปี ของรัฐบาล เกษตรกรมีรายได้เพิ่มขึ้น เกิดการกระตุ้นเศรษฐกิจ และก่อให้กระแสเงินหมุนเวียนในชุมชน และชุมชน 706 ชุมชน (ศพก. และเครือข่าย) ของภาคใต้ตอนล่าง มีการบริหารจัดการด้านการเกษตรตรงตามความต้องการของชุมชน