นายสมเกียรติ ประจำวงษ์ รองอธิบดีกรมชลประทาน เปิดเผยว่า กรมชลประทาน ได้น้อมนำ “ศาสตร์พระราชา” พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ในเรื่องฝายชะลอความชุ่มชื่น หรือ ฝายต้นน้ำ (CHECK DAM) มาขยายผลดำเนินงานในพื้นที่ต้นน้ำต่างๆอีกด้วย ซึ่งการสร้างฝายชะลอความชุ่มชื่น สามารถใช้เป็นเครื่องมือในการอนุรักษ์ฟื้นฟูป่าได้เป็นอย่างดี และช่วยเปลี่ยนแปลงพื้นที่ดินที่แห้งแล้งให้เป็นป่าที่อุดมสมบูรณ์ได้ ดั่งพระราชดำรัสว่า

“……ให้พิจารณาดำเนินการสร้างฝายราคาประหยัด โดยใช้วัสดุราคาถูกและหาง่ายในท้องถิ่น เช่น แบบหินทิ้งคลุมด้วยตาข่ายปิดกั้นร่องน้ำกับลำธารขนาดเล็กเป็นระยะๆ เพื่อใช้เก็บกักน้ำและตะกอนดินไว้บางส่วน โดยน้ำที่กักเก็บไว้จะซึมเข้าไปในดินทำให้ความชุ่มชื้นแผ่ขยายออกไปทั้งสองข้าง…….ควรสร้างฝายต้นน้ำลำธารตามร่องน้ำเพื่อช่วยชะลอกระแสน้ำและเก็บกักน้ำสำหรับ สร้างความชุ่มชื้นให้กับบริเวณต้นน้ำ….”

สำหรับการสร้างฝายชะลอความชุ่มชื่นหรือฝายต้นน้ำนั้น กรมชลประทานจะดำเนินงานในลักษณะบูรณาการกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และประชาชนในพื้นที่จะต้องเข้ามามีส่วนร่วมในการดำเนินงานในลักษณะฝายประชารัฐ โดยกรมชลประทานจะให้ความรู้เกี่ยวกับวิธีการสร้างฝายต้นน้ำตามหลักวิชาการ เพื่อให้ฝายที่สร้างขึ้นมาใช้ประโยชน์ได้จริง มีความคงทนถาวร และมีอายุการใช้งานที่ยาวนาน รวมทั้งยังช่วยจัดหางบประมาณสนับสนุนในบางส่วนอีกด้วย

รองอธิบดีกรมชลประทานกล่าวต่อว่า การออกแบบสร้างฝายชะลอความชุ่มชื่นหรือฝายต้นน้ำนั้น มีหลากหลายรูปแบบขึ้นอยู่กับความเหมาะและจะความต้องการของประชาชนในพื้นที่ เช่น ฝายไม้ ฝายหินก่อ ฝายหินเรียงแกนดินเหนียว ฝายหินเรียงแกน คอนกรีตเสริมเหล็ก (คสล.) ฝายกล่องเกเบี้ยน เป็นต้น ซึ่งประโยชน์ของฝายต้นน้ำ นอกจากจะชะลอน้ำให้อยู่บนพื้นผิวดินและซึมลงในดินมากขึ้นเพิ่มความชุ่มชื้น ทำให้ป่าไม้มีความอุดมสมบูรณ์ สร้างความหลากหลายทางชีวภาพแล้ว ยังช่วยสร้างระบบการควบคุมไฟป่าด้วยแนวป้องกันไฟป่าเปียก ช่วยลดการพังทลายของดิน และลดความรุนแรงของกระแสน้ำในลำห้วย นอกจากนี้ในบางพื้นที่ยังใช้เป็นแหล่งกักเก็บน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภค การเกษตร และเป็นแหล่งน้ำต้นทุนของประปาภูเขาในพื้นที่ทุรกันดารอีกด้วย