คำถาม ขอทราบความรู้ความเข้าใจเรื่องการทำระบบเกษตรผสมผสานด้วยครับ และมีผลดีอย่างไรบ้างครับ

นายวัตร อนุพรางกูล

อ.เมือง จ.สิงห์บุรี

คำตอบ ระบบเกษตรผสมผสาน เป็นระบบเกษตรกรรมที่มีกิจกรรมตั้งแต่ 2 กิจกรรมขึ้นไปในพื้นที่เดียวกัน และกิจกรรมเหล่านี้ จะมีการเกื้อกูลประโยชน์ซึ่งกันและกัน จึงเป็นระบบที่นำไปสู่ การเกษตรแบบยั่งยืน ก่อให้เกิดผลดีดังนี้

ช่วยลดความเสี่ยงจากความผันแปรของราคาผลผลิต ในการดำเนินระบบการเกษตรที่มีเพียงกิจกรรมเดียว ที่มีการผลิตเป็นจำนวนมาก ผลผลิตที่ได้เมื่อออกสู่ตลาดพร้อมกัน ไม่ว่าจะเป็นข้าว พืชไร่ ไม้ผล หรือพืชผัก เมื่อมีปริมาณเกินความต้องการของตลาด ย่อมทำให้ราคาของผลผลิตต่ำลง ระบบเกษตรผสมผสาน จะสามารถช่วยลดความเสี่ยงจากความผันแปรของราคาผลผลิตในตลาดลงได้ เนื่องจากเกษตรกรสามารถจะเลือกชนิดพืชปลูก และเลือกกิจกรรมให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาดได้เป็นอย่างดี  สามารถพลิกพื้นที่นาให้เป็นร่องสวน ปลูกไม้ผลร่วมกับพืชแซม สามารถลดความเสี่ยงจากราคาผลผลิตข้าวที่ไม่แน่นอน และช่วยให้เกษตรกรมีรายได้เพิ่มขึ้น

ช่วยลดความเสี่ยงจากการระบาดของศัตรูพืช ในการดำเนินกิจกรรมการปลูกข้าว หรือพืชไร่เพียงอย่างเดียว เกษตรกรจะมีความเสี่ยงอย่างมาก เมื่อเกิดการระบาดของศัตรูพืชขึ้น เช่น กรณีการระบาดของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล และโรคใบหงิก ทำให้พื้นที่ปลูกข้าวเสียหายอย่างมาก เกษตรกรต้องประสบปัญหา โดยไม่มีรายได้จากกิจกรรมอื่นมาเจือจุนครอบครัว การจัดระบบการปลูกพืชและระบบเกษตรผสมผสาน เพื่อลดกิจกรรมการปลูกข้าว ซึ่งเป็นพืชอาหารของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล จะช่วยยับยั้งชีพจักรของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลได้

ช่วยก่อให้เกิดการหมุนเวียน ของกิจกรรมต่างๆ ในไร่นา เป็นการช่วยอนุรักษ์ทรัพยากรในระดับไร่นา ไม่ให้เสื่อมสลาย หรือถูกใช้ให้หมดไปอย่างรวดเร็ว เนื่องจากระบบเกษตรผสมผสาน จะมีการเกื้อกูลประโยชน์ต่อกันสอดคล้องกับราย ตัวอย่างเช่น มูลและอาหารของไก่ ที่ตกลงไปในบ่อปลา จะเป็นอาหารของปลา ทำให้ปลามีอาหารอุดมสมบูรณ์ แต่เมื่อมีมากเกินไป จะแย่งอากาศในน้ำกับปลา น้ำจะมีสีเขียวเข้ม ทำให้ปลาขาดอากาศ จึงจำเป็นต้องมีการระบายน้ำออกจากบ่อปลา โดยปล่อยลงนาข้าว กลายเป็นปุ๋ยให้กับข้าว ช่วยให้เกษตรกรสามารถลดต้นทุนการผลิตข้าวลงได้ เศษซาก ถั่วลิสง ถั่วเขียว ที่ปลูกหลังข้าว และถั่วพร้าที่ปลูกแซมระหว่างแถวของไม้ผล จะเป็นปุ๋ยให้กับข้าวและไม้ผล กิจกรรมพืชกับไก่ เศษซากพืชและข้าวเปลือกจะเป็นอาหารของไก่ มูลไก่จะเป็นปุ๋ยของพืช กิจกรรมพืชกับปลา เศษซากพืช จะเป็นอาหารของปลา น้ำจากบ่อปลาใช้ในการปลูกพืชผัก พืชไร่และไม้ผล กิจกรรมสัตว์กับปลา มูลไก่จะช่วยเพิ่มธาตุอาหารให้กับพืช และเป็นอาหารของปลาในบ่อ เป็นต้น

อีกทั้งยังช่วยกระจายการใช้แรงงาน ทำให้มีงานทำตลอดปี เป็นการลดปัญหาการเคลื่อนย้ายแรงงานออกนอกภาคการเกษตร ช่วยแก้ปัญหาคนว่างงาน ระบบเกษตรผสมผสานจะรองรับแรงงานเหล่านี้ได้ เพราะมีกิจกรรมหลายกิจกรรม แต่ละกิจกรรมมีการ ใช้แรงงานแตกต่างกันไปตลอดปี

นาย รัตวิ