ปัจจุบันวิธีการลดต้นทุนการผลิตและสามารถปรับปรุงบำรุงดิน เพิ่มอินทรียวัตถุให้ดินได้ง่ายที่สุด คือ การปลูกพืชปุ๋ยสด ได้แก่ พืชตระกูลถั่ว อย่างถั่วพุ่ม ถั่วพร้า ถั่วมะแฮะ ปอเทือง โสนอัฟริกัน ซึ่งเป็นพืชปรับปรุงบำรุงดิน เมื่อเกษตรกรปลูกก็จะกลายเป็นโรงปุ๋ยในแปลงนาทันที “โครงการปลูกพืชปุ๋ยสด ฤดูนาปรัง ปี 2561” เป็นหนึ่งในโครงการปรับเปลี่ยนพื้นที่ปลูกพืชให้เหมาะสมภายใต้แผนการผลิตและการตลาดข้าวครบวงจร ปี 2560/61 (ด้านการผลิต)

โดยกรมพัฒนาที่ดิน จะส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกพืชปุ๋ยสดและไถกลบ เพื่อปรับปรุงบำรุงดินก่อนทำนารอบใหม่ เป้าหมาย 22 จังหวัดลุ่มน้ำเจ้าพระยาและลุ่มน้ำแม่กลอง แบ่งเป็น ภาคเหนือ 7 จังหวัด คือ อุตรดิตถ์ นครสวรรค์ กำแพงเพชร ตาก สุโขทัย พิษณุโลก และพิจิตร ภาคกลาง 15 จังหวัด คือ กทม. สมุทรปราการ นนทบุรี ปทุมธานี พระนครศรีอยุธยา อ่างทอง ลพบุรี สิงห์บุรี สุพรรณบุรี นครปฐม ชัยนาท สระบุรี นครนายก ฉะเชิงเทรา และสมุทรสาคร ระยะเวลาดำเนินงานตั้งแต่เดือนมิถุนายน 2560 ถึง มิถุนายน 2561 ปัจจุบันมีเกษตรกรเข้าร่วมโครงการกว่า 23,800 ราย

ทั้งนี้ คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบให้ดำเนินโครงการ เมื่อวันที่ 11 กรกฎาคม เพื่อลดอุปทานข้าวเปลือกด้วยการปลูกพืชปุ๋ยสดในนาข้าว เพิ่มประสิทธิภาพการปรับปรุงบำรุงดิน และตัดวงจรศัตรูพืชจากการพักดิน (ลดรอบการทำนา) โดยส่งเสริมเกษตรกรปลูกพืชปุ๋ยสดเพื่อไถกลบครัวเรือนละไม่เกิน 15 ไร่ โดยห้ามไม่ให้นำพื้นที่ไปทำนาปรังฤดูผลิต 2561 ระหว่างวันที่ 1 พฤศจิกายน 2560 ถึง 30 เมษายน 2561

ขณะที่ กรมพัฒนาที่ดิน จะจัดหาเมล็ดพันธุ์พืชปุ๋ยสดเป็นเมล็ดพันธุ์ให้เกษตรกรที่ร่วมโครงการไร่ละ 5 กก. รวมทั้งถ่ายทอดองค์ความรู้ต่างๆ เกี่ยวกับการไถเตรียมดิน ดูแลรักษา และไถกลบพืชปุ๋ยสดระยะเวลา 45-60 วัน เพื่อปรับโครงสร้างดินช่วยให้มีอินทรียวัตถุเพิ่มขึ้น โดยรัฐจะสนับสนุนค่าไถเตรียมดินให้ไร่ละ 500 บาท และค่าไถกลบไร่ละ 500 บาท ซึ่งมีการจ่ายเงินผ่าน ธ.ก.ส. หากเกษตรกรเจ้าของแปลงมีรถไถเป็นของตนเอง สามารถดำเนินการเองได้หรือรวมกลุ่มกันจัดหารถไถมาเตรียมดิน กรณีไม่สามารถดำเนินการได้กรมพัฒนาที่ดินจะจัดจ้างรถไถมาดำเนินการให้

อย่างไรก็ตาม การปลูกปอเทืองเป็นทางเลือกที่เกษตรกรมีแต่ได้ประโยชน์ เนื่องจากการปลูกปอเทือง 1 ไร่ ใช้เมล็ดพันธุ์ปอเทือง 5 กก. แล้วไถกลบตอนปอเทืองอายุ 50 วัน จะได้ผลผลิตมวลชีวภาพคือน้ำหนักสดที่ลงสู่ดิน จะได้ปุ๋ยไนโตรเจนเทียบเท่ากับปุ๋ยยูเรียสูตร 46-0-0 จำนวน 15 กก.ต่อไร่ แต่ถ้าไถกลบช่วงอายุ 90 วัน คือเป็นช่วงที่ปอเทืองออกดอกแล้วจึงไถกลบ จะทำให้ได้ธาตุอาหารสมบูรณ์ทั้ง N-P-K ในอัตราเทียบเท่าถึง 20 กก.ต่อไร่ ก็จะทำให้เกษตรกรลดต้นทุนค่าปุ๋ยเคมีลง รวมถึงเป็นการเพิ่มปริมาณอินทรียวัตถุในดินจากการไถกลบปุ๋ยพืชสดได้ต่อไป