พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ทรงเป็น “ปราชญ์แห่งน้ำ”ผู้ทรงมีพระปรีชาสามารถด้านการพัฒนาแหล่งน้ำในทุกด้าน เห็นได้จากโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริเกี่ยวกับน้ำทั่วประเทศมากมาย สามารถแก้ไขปัญหาน้ำท่วม ภัยแล้ง และคุณภาพน้ำ ได้อย่างมีประสิทธิภาพและเห็นผลเป็นรูปธรรมโดย “อ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา”จังหวัดปราจีนบุรีก็เป็นหนึ่งในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริที่สะท้อนให้เห็นถึงพระวิสัยทัศน์อันยาวไกลในการแก้ไขปัญหาให้ราษฎร

ดร.ทองเปลว กองจันทร์ ช่วยราชการในตำแหน่งอธิบดีกรมชลประทาน เปิดเผยว่า อ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา หรือที่รู้จักกันในชื่อ“โครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ” ภายหลังพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯพระราชทานชื่อว่า “อ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา”อันมีความหมายว่า “อ่างเก็บน้ำที่สร้างขึ้นตามพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว” เมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม 2559 และนับได้ว่าเป็นอ่างเก็บน้ำแห่งสุดท้ายที่ได้รับพระราชทานชื่อจากพระองค์

ทั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงมีพระราชดำริเกี่ยวกับการสร้างอ่างเก็บน้ำแห่งนี้มาตั้งแต่ปี 2521 โดยมีเป้าหมายสำคัญ คือ การบรรเทาปัญหาน้ำท่วมในฤดูฝน ปัญหาขาดแคลนน้ำช่วงฤดูแล้ง รวมทั้งช่วยรักษาระบบนิเวศ ผลักดันน้ำเค็ม น้ำเน่าเสีย ในแม่น้ำปราจีนบุรีและแม่น้ำบางปะกง ซึ่งที่ผ่านมาปัญหาเหล่านี้ได้สร้างผลกระทบอย่างรุนแรงต่อประชาชนในพื้นที่มาอย่างต่อเนื่อง โดยคณะรัฐมนตรีมีมติเมื่อวันที่ 23 ตุลาคม 2552 อนุมัติให้กรมชลประทานเริ่มดำเนินการก่อสร้างโครงการ   “อ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา” เป็นโครงการพัฒนาแหล่งน้ำขนาดใหญ่ ตั้งอยู่ที่บ้านแก่งยาว ตำบลแก่งดินสอ อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี มีรายละเอียดที่เป็นองค์ประกอบต่างๆของโครงการดังนี้

ทองเปลว กองจันทร์

อ่างเก็บน้ำ เป็นเขื่อนดินสูง 32.75 เมตร กว้าง 9 เมตร ยาว 3,967.51 เมตร ความจุ 295 ล้านลูกบาศก์เมตร พร้อมกับให้ดำเนินการตามแผนป้องกันแก้ไขผลกระทบสิ่งแวดล้อมอย่างเคร่งครัด ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง 19 หน่วยงาน กรมชลประทานดำเนินการก่อสร้างแล้วเสร็จและเริ่มเก็บกักน้ำมาตั้งแต่ปี 2559 ที่ผ่านมา

ส่วนระบบชลประทาน สามารถส่งน้ำให้พื้นที่ชลประทานรวมทั้งสิ้น 111,300 ไร่ ประกอบด้วยระบบชลประทานฝั่งซ้ายความยาว186 กิโลเมตร ส่งน้ำให้พื้นที่ชลประทาน 94,800 ไร่ เขตตำบลแก่งดินสอ อำเภอนาดี ตำบลต่อทอง ตำบลเมืองเก่า และเทศบาลตำบลกบินทร์บุรี อำเภอกบินทร์บุรี,ระบบชลประทานฝั่งขวาความยาว34 กิโลเมตร ส่งน้ำให้พื้นที่ชลประทาน 16,500 ไร่ ในเขตตำบลแก่งดินสอ อำเภอนาดีปัจจุบันอยู่ในระหว่างดำเนินการก่อสร้าง และจะดำเนินการแล้วเสร็จภายในปี 2563

ดร.ทองเปลว กองจันทร์ กล่าวต่อว่า สิ่งที่ถือเป็นความภาคภูมิใจอย่างใหญ่หลวงของกรมชลประทาน ในการสนองพระราชดำริดำเนินโครงการนี้ คือ ที่ผ่านมา แม้ในขณะที่งานก่อสร้างยังไม่เสร็จสมบูรณ์ แต่อ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดาก็สามารถเริ่มทำการกักเก็บน้ำได้ตั้งแต่เดือนสิงหาคม 2559 โดยมีปริมาณน้ำในอ่างฯเมื่อสิ้นสุดฤดูฝน พ.ศ.2559 จำนวน 242.384 ล้านลูกบาศก์เมตร หรือร้อยละ 82.16 ของความจุเก็บกัก ทำให้ช่วยบรรเทาปัญหาอุทกภัยที่เกิดขึ้นที่อำเภอกบินทร์บุรี และไม่เกิดน้ำท่วมดังเช่นทุกปีที่ผ่านมา

“ช่วงฤดูฝนปี 2559 อ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา ช่วยให้พื้นที่ 2 ฝั่งแม่น้ำปราจีนบุรีไม่ประสบปัญหาน้ำท่วมเหมือนในอดีตที่ผ่านมา ทั้งที่มีฝนตกหนักต่อเนื่องในพื้นที่เป็นจำนวนมาก เนื่องจากอ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา ช่วยเก็บกักน้ำที่ไหลมาจากห้วยโสมงซึ่งเป็นการตัดตอนไม่ให้น้ำทะลักไปสู่แม่น้ำปราจีนบุรีเหมือนเช่นในทุกปีที่ผ่านมา โดยสภาพฝนในปีนั้น ถ้าไม่มีอ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา อาจทำให้น้ำล้นตลิ่งเข้าท่วมบริเวณตลาดเก่ากบินทร์บุรี ลึกมากกว่า 2 เมตร รวมทั้งยังจะส่งผลกระทบให้พื้นที่เศรษฐกิจในเขต อ.กบินทร์บุรี อ.ศรีมหาโพธิ และอำเภอเมืองปราจีนบุรี ประสบปัญหาน้ำท่วมอย่างแน่นอน”

นอกจากการป้องกันน้ำท่วมแล้ว รองอธิบดีกรมชลประทาน ยังเปิดเผยด้วยว่า ในฤดูแล้งที่ผ่านมา อ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา ยังช่วยระบายน้ำเพื่อรักษาระบบนิเวศและผลักดันน้ำเค็มในแม่น้ำปราจีนบุรี โดยตั้งแต่วันที่ 6 กุมภาพันธ์ 2560 จนถึงวันที่ 3 มิถุนายน 2560 ได้ระบายน้ำรวม 195.88 ล้านลูกบาศก์เมตร ทำให้ไม่เกิดปัญหาน้ำเค็มรุกล้ำเข้ามาในแม่น้ำปราจีนบุรีเหมือนดังเช่นทุกปีที่ผ่านมาด้วยเช่นกัน

คุณประโยชน์ที่สำคัญอีกประการของ “อ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา” คือ การเป็นแนวกันชนหรือแนวป้องกันการบุกรุกทำลายพื้นที่ป่าไม้ในเขตอุทยานแห่งชาติทับลานและอุทยานแห่งชาติปางสีดา รวมทั้ง ช่วยเพิ่มระดับความชุ่มชื้นในพื้นที่ป่าทำให้โอกาสการเกิดไฟไหม้ป่าลดลงหรือหากเกิดไฟป่าก็จะมีแหล่งน้ำต้นทุนที่นำมาใช้ดับไฟป่าได้ รวมทั้งยังจะเป็นสถานที่ท่องเที่ยวแห่งใหม่ของจังหวัดปราจีนบุรี สร้างงาน สร้างรายได้ ให้กับประชาชนในอนาคตอันใกล้ได้อีกด้วย

นี่จึงสะท้อนให้เห็นถึงพระวิสัยทัศน์กว้างไกลของ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ที่ทรงมองเห็นแนวทางแก้ไขปัญหาให้กับราษฎร“อ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา” จึงเปรียบได้กับ “อ่างเก็บน้ำของพระราชา” ที่ช่วยพลิกฟื้นชีวิตให้กลับพสกนิกรได้โดยแท้