สัปดาห์ที่แล้ว เราได้คุยกันถึงช่องทางการติดต่อและอันตรายของพยาธิปากขอและพยาธิไส้เดือน ว่าส่งผลเสียอย่างไรกับสุขภาพของน้องหมาและแมวกันไปแล้วนะครับ

หลายคนก็เกิดความสงสัยกันต่อว่าพยาธิเหล่านี้จะสร้างปัญหาเฉพาะในสัตว์เลี้ยงหรือไม่ ? รวมถึงเราจะมีวิธีการจัดการกับปัญหานี้อย่างไรและบ่อยแค่ไหน ? แน่นอนครับในสัปดาห์นี้เรายังอยู่กับข้อมูลดีๆ จาก ผศ.สพ.ญ.ดร.วรพร สุขุมาวาสีจากหน่วยปรสิตวิทยา ภาควิชาพยาธิวิทยา คณะสัตวแพทยศาสตร์จุฬาฯ ครับ

● พยาธิปากขอและพยาธิไส้เดือนของสุนัขและแมวสามารถก่อโรคใน “คน” ได้หรือไม่

พยาธิทั้งสองชนิดทั้งพยาธิปากขอและพยาธิไส้เดือนนั้น ถือเป็นปรสิตที่ก่อโรคจากสัตว์สู่คน และ “ทำอันตรายในคนได้” โดยเฉพาะในเด็กเล็กครับ

“เด็ก” จะมีโอกาสรับการติดต่อได้สูง จากการเล่นดินและทรายที่มีสุนัขหรือแมวที่ติดเชื้อเคยไปขับถ่ายไว้ แล้วถูก “ตัวอ่อนพยาธิปากขอ” ไชผิวหนัง หรือกิน “ไข่พยาธิไส้เดือน” หรือ “ตัวอ่อนพยาธิปากขอ” เข้าไปโดยบังเอิญ นอกจากนี้ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันไม่แข็งแรงหรือกำลังใช้ยากดภูมิคุ้มกันอยู่ก็ควรพึงระวังการติดเชื้อเหล่านี้มากกว่าคนปกติด้วยครับ

● พยาธิปากขอและพยาธิไส้เดือนของสุนัขและแมวก่อโรคในคนอย่างไร

พยาธิปากขอบางชนิด ทำให้คนมีอาการปวดท้อง ลำไส้อักเสบ และพบเม็ดเลือดขาวชนิด eosinophil ในกระแสเลือดสูงกว่าปกติ ในขณะที่พยาธิปากขอบางชนิด เป็นสาเหตุให้เกิดผื่นคันมาก หรือผื่นนูนแดงอักเสบเป็นแนวคดเคี้ยว (cutaneous larva migrans) เนื่องจากตัวอ่อนของพยาธิชอนไชในผิวหนังแต่โดยทั่วไปสามารถหายได้เอง

สำหรับพยาธิไส้เดือน โดยเฉพาะเด็กที่กินไข่พยาธิที่มีตัวอ่อนระยะติดโรคเข้าไปนั้น พยาธิจะเคลื่อนที่ไปตามอวัยวะภายใน (visceral larva migrans) ทำให้เกิดอาการตับโต มีอาการปอดติดเชื้อ มีเม็ดเลือดขาว eosinophil ระดับสูงในกระแสเลือด หากตัวอ่อนของพยาธิไชเข้าไปที่ระบบประสาท (neural larva migrans) จะทำให้เป็นโรคทางระบบประสาท รวมทั้งการไชเข้าไปที่ตา (ocular larva migrans) เกิดการอักเสบที่จอประสาทตาแบบข้างเดียว อาจทำให้ตาบอดได้ บางรายจะมีการติดพยาธิไส้เดือนแบบแอบแฝง (covert toxocariasis) จะมีอาการปวดท้องอย่างเรื้อรัง หรืออาการอื่นๆ ที่ไม่มีลักษณะจำเพาะ

● ใครคือกลุ่มคนที่เสี่ยงต่อการติดพยาธิปากขอจากสุนัขและแมว

หากตอบแบบกำปันทุบดินก็คือ คนที่มีโอกาสสัมผัสกับสัตว์โดยตรงหรือโดยอ้อมนั่นเอง กลุ่มคนเหล่านี้ ได้แก่ผู้ที่ต้องสัมผัสกับดินหรือทรายที่มีตัวอ่อนของพยาธิปากขออยู่เช่น ช่างไฟ ช่างประปา พนักงานกำจัดปลวก และคนงานที่ต้องคลานเข้าไปใต้ถุนอาคารที่ยกสูงขึ้น เกษตรกร ชาวสวนคนอาบแดดที่นอนบนพื้นทราย และเด็กที่เล่นบนพื้นดินพื้นทรายที่อาจมีตัวอ่อนของพยาธิปนเปื้อนอยู่ รวมทั้งผู้เลี้ยงสัตว์ที่ไม่ได้เอาใจใส่ต่อสุขภาวะของสัตว์เลี้ยงของตน ดังนั้นในส่วนของผู้เลี้ยงสัตว์ จึงควรตัดวงจรของพยาธิตั้งแต่ในสัตว์เลี้ยง โดยการให้ยาถ่ายพยาธิตามที่สัตวแพทย์แนะนำครับ

สัปดาห์หน้า เรามาคุยกันถึงเรื่องการถ่ายพยาธิในทางเดินอาหารสำหรับน้องหมาและน้องแมวกันครับ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร

ฝ่ายประชาสัมพันธ์และส่งเสริมภาพลักษณ์องค์กร

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย