สัปดาห์ก่อน ผมเขียนถึงปัญหาโรคพิษสุนัขบ้า มีประเด็นสำคัญคือ สาเหตุหนึ่งที่โรคกลับมาระบาดสูงขึ้นอีกครั้ง เพราะที่ผ่านมาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น(อปท.)ฉีดวัคซีนให้หมา แมวในพื้นที่ได้ไม่ครบถ้วน ด้วยถูกสตง.-สำนักงานตรวจเงินแผ่นดิน ท้วงว่า ไม่ใช่ภารกิจท้องถิ่น ถ้าดำเนินการจะขัดต่อกฎหมาย…พอมีปัญหาครั้งใหม่นี้ รัฐบาลจึงเคลียร์กับ สตง.ผลักดันจนประกาศให้ท้องถิ่นสามารถซื้อวัคซีนฉีดให้สุนัข-แมวได้ เพื่อความปลอดภัยในชีวิตเป็นสำคัญ…และผมทิ้งท้ายไว้ถึงนโยบายที่จะให้อปท.มีส่วนร่วมแก้ปัญหาราคายางพาราตกต่ำว่า อาจมีสิทธิติดขัดด้วยปัญหาสตง.เช่นกัน วันนี้จึงต้องมาขยายต่อ

ก่อนอื่นขออัพเดทสถานการณ์โรคพิษสุนัขบ้าล่าสุดที่อธิบดีกรมปศุสัตว์-นสพ.อภัย สุทธิสังข์ แถลงวันจันทร์ที่ผ่านมาสักนิดคือ ระหว่าง 1 ม.ค.- 18 มี.ค. 2561 มีผู้เสียชีวิตแล้ว 6 ราย ซึ่งรายล่าสุดอยู่ที่จ.บุรีรัมย์ และยังคงประกาศเขตโรคระบาด 24 จังหวัด ขณะที่ได้ร่วมกับท้องถิ่นฉีดวัคซีนให้สุนัข-แมวรวม 1,780,393 ตัว แล้วจากเป้าหมายปีนี้ 8.24 ล้านตัว ผ่าตัดทำหมัน 104,162 ตัว จากเป้า 300,000 ตัว ส่วนการขึ้นทะเบียนสุนัข-แมวทุกตัวร่วม 10 ล้านตัวทั่วประเทศ ตอนนี้เพิ่งทำได้แค่ 12,313 ตัวเท่านั้น นับว่าน้อยมาก…

เอาละ มาเข้าเรื่องอปท.กับเรื่องยางพาราต่อเลย…สำหรับราคายางพาราตั้งแต่ต้นเดือนมี.ค.จนถึงล่าสุดจันทร์ที่ 19 มี.ค.ยังคงทรงๆ ราคาน้ำยางสด ณ โรงงานอยู่ประมาณ 48-49 บาท,ยางแผ่นดิบในท้องถิ่นก็กก.ละ 44-45 บาท ส่วนยางแผ่นดิบรมควันชั้น 3 ที่ตลาดกลางก็เพียงกก.ละ 48-49 บาทเท่านั้น ยังห่างราคาเป้าหมายที่รมว.เกษตรฯ กฤษฎา บุญราช ต้องการให้ได้กก.ละ 65 บาทอีกไม่น้อย

นโยบายหนึ่งที่พยายามยกระดับราคายางฯคือ รัฐบาลให้กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นมีหนังสือด่วนเมื่อปลาย ก.พ.ที่ผ่านมาถึงผู้ว่าราชการทุกจังหวัด สั่งให้หน่วยงานต่างๆสำรวจความต้องการและจัดทำโครงการ กิจกรรมที่มีส่วนผสมของยางพารา โดยให้จังหวัดแจ้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จัดทำโครงการ กิจกรรมที่มีส่วนผสมของยางพารา พร้อมทั้งมีหนังสือแจ้งแนวทางการใช้จ่ายเงินสะสมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยได้ขอยกเว้นการปฏิบัติตามระเบียบกระทรวงการคลังว่าด้วยการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ.2560 ข้อ 32 กรณีการจัดซื้อจัดจ้างจากเงินสะสมขององค์การปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีวงเงินเกิน 500,000 บาท แต่ไม่เกิน  2,000,000 บาท สามารถดำเนินการจัดซื้อจัดจ้างโดยวิธีสอบราคาเป็นกรณีเฉพาะราย ทั้งนี้ให้ก่อหนี้ผูกพันให้แล้วเสร็จภายใน 4 เดือน (ระหว่าง 21 ธ.ค.2560 ถึง 20 เม.ย.2561) ด้วย

ขณะที่รศ.ดร.วีระศักดิ์ เครือเทพ จากคณะรัฐศาสตร์ จุฬาฯ กก.ผู้ทรงคุณวุฒิ ในคณะกก.กระจายอำนาจแก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นให้มุมมองว่า เรื่องนี้มีสิทธิติดปัญหาที่สตง. เช่นเดียวกับเรื่องการฉีดวัคซีนโรคสุนัขบ้า ทั้งยังอาจเปิดช่องให้เกิดการทุจริตได้ง่ายๆด้วย

เขาชี้ว่า ท้องถิ่นก็อยากดำเนินการตามนโยบายรัฐบาล แต่ที่ไม่สามารถตอบสนองได้ เพราะในทางปฏิบัติที่จะนำเงินสะสมมาใช้นั้น ไม่ได้ง่ายเหมือนที่รัฐบาลเข้าใจ มีกฎระเบียบกระทรวงมหาดไทยที่เป็นอุปสรรคอยู่มาก และจากท้องถิ่น 7 พันกว่าแห่ง มีแค่ 1-2 พันแห่งเท่านั้นที่มีกำลัง มีงบประมาณเหลือ

“หน่วยงานหนึ่งที่รัฐบาลไม่เคยไปคุยเคลียร์ปัญหาให้เลย คือ สตง.เหมือนกรณีวัคซีนโรคพิษสุนัขบ้า แล้วปัจจุบันมีปัญหากลับมาระบาดใหม่ เหตุเพราะสตง.ไปท้วงว่า ไม่ใช่หน้าที่ท้องถิ่น อย่าทำ มิเช่นนั้นจะเรียกเงินคืน แบบเดียวกันเลย กฎระเบียบกระทรวงมหาดไทย ถ้าท้องถิ่นไม่มีเหตุผล ไม่มีความจำเป็นเร่งด่วน ก็เอาเงินสะสมมาทำไม่ได้นะ พอท้องถิ่นไปทำตามนโยบายหรือทำตามคำสั่งกระทรวงมหาดไทย หากมีปัญหาทีหลัง สตง.ทักท้วง ก็ไม่มีใครมาช่วยท้องถิ่นเลย”

เขาชี้อีกว่า รัฐบาลได้ข้อมูลไม่ครบ เช่น การนำยางพารามาทำถนนไม่ง่ายเหมือนที่คิดว่า นำมาผสมแล้วใช้ได้เลย เพราะที่คณะกก.กระจายอำนาจฯเคยคุยกับกรมทางหลวง พบข้อจำกัดมาก จึงไม่แนะนำให้ทำมากไปกว่านี้ เช่น ราคายางฯมีความผันผวนขึ้นลง หากตอนทำแผนสร้างถนนจากยางพารา ณ ราคา กก.ละ 50 บาท พอลงมือสร้างจริง เกิดราคาสูงขึ้นเป็นกก.ละ 80 บาท ท้องถิ่นก็ทำไม่ได้ ติดขัดการเบิกจ่ายราคาแพงกว่าแผนที่ตั้งไว้ เป็นต้น การมองข้ามข้อเท็จจริงของรัฐบาล จึงทำให้ท้องถิ่นไม่กล้าเดินตาม

ส่วนการที่รัฐขอยกเว้นปฏิบัติตามระเบียบกระทรวงคลังว่าด้วยการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ.2560 ข้อ 32 นั้น เขาก็ไม่เห็นด้วย เพราะการทำถนนด้วยยางพารา ไม่ใช่เรื่องวิกฤติเหมือนเช่นภัยพิบัติ และเหตุผลการไปขอยกเว้น ไม่ควรทำแบบพร่ำเพรื่อ จะเกิดช่องว่างให้เกิดการทุจริตได้

ว่ากันตามนี้แล้ว ถ้ารัฐบาลยังจะผลักดันแนวทางนี้อยู่ ก็ต้องเร่งแก้ปัญหาให้อปท. เคลียร์กับสตง.เหมือนกับเรื่องวัคซีนโรคสุนัขบ้าซะก่อน

สาโรช บุญแสง