สำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ (สทนช.) เปิดเวทีประชุมเชิงปฏิบัติการด้านสิ่งแวดล้อมเชิงนโยบายและระดับยุทธศาสตร์ ระดมสมองหน่วยงานด้านน้ำ เตรียมพร้อมขับเคลื่อนกระบวนการจัดทำ “SEA” ศึกษาประเมินสิ่งแวดล้อมก่อนพัฒนาโครงการบริหารจัดการน้ำทั่วประเทศ พุ่งเป้าลดปัญหาความขัดแย้งกับประชาชน มุ่งสร้างความร่วมมือกับภาคส่วนต่างๆ ในพื้นที่ เพิ่มความมั่นคงด้านน้ำ รองรับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน

นายสมเกียรติ ประจำวงษ์ เลขาธิการสำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ (สทนช.) เปิดเผยว่า การพิจารณาโครงการพัฒนาแหล่งน้ำของประเทศในช่วงที่ผ่านมา จะใช้แนวทางการจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) ซึ่งระยะหลังมักเกิดปัญหาการต่อต้านจากกลุ่มอนุรักษ์หรือประชาชนในพื้นที่ตามมา เนื่องจากขาดความไว้วางใจและขาดความเข้าใจร่วมกันระหว่างหน่วยงานเจ้าของโครงการกับชุมชน จึงมีความจำเป็นต้องปฏิรูปกระบวนการดังกล่าวทั้งเชิงระบบและโครงสร้าง โดยปัจจุบันแนวทางที่ได้รับการยอมรับอย่างแพร่หลายและถูกนำไปใช้ในประเทศต่างๆ ในฐานะเครื่องมือนำไปสู่ทางออกของปัญหาความขัดแย้งระหว่างสิ่งแวดล้อมกับการพัฒนา คือ การศึกษาประเมินสิ่งแวดล้อมระดับยุทธศาสตร์ (SEA)

“SEA เป็นการศึกษาประเมินศักยภาพและข้อจำกัดของสิ่งแวดล้อม ตั้งแต่การพัฒนานโยบาย แผนงาน และโครงการขนาดใหญ่ โดยบูรณาการมิติด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี แล้วเปรียบเทียบทางเลือกเพื่อให้การตัดสินใจมีคุณภาพ รอบคอบ โปร่งใส และมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน โดยการดำเนินการ SEA จะทำก่อนขั้นตอนการพัฒนาโครงการ ซึ่งสามารถช่วยชี้ว่านโยบาย แผนงาน และโครงการขนาดใหญ่ลักษณะใดเหมาะสมกับพื้นที่และเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน”

นายสมเกียรติ กล่าวต่อว่า SEA ถูกนำมาใช้ในประเทศไทยตั้งแต่ช่วงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ.2550-2554) โดยคณะรัฐมนตรี (ครม.) มีมติเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2552 เห็นชอบให้หน่วยงานต่างๆ นำหลักการ SEA ไปใช้ แต่ให้เป็นไปโดยสมัครใจ กระทั่งล่าสุดในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ.2560-2564) จึงมีการผลักดันให้นำมาใช้โดยมีผลบังคับใช้ตามกฎหมาย ซึ่งจะส่งผลให้การดำเนินพัฒนาโครงการต่างๆในอนาคต ต้องมีการจัดทำ SEA ด้วย โดยขณะนี้อยู่ในขั้นตอนของการพัฒนาแนวทางปฏิบัติให้เหมาะสมกับการนำไปประยุกต์ใช้ในด้านต่างๆ

ดังนั้น เพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมให้แก่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาโครงการด้านน้ำ สทนช. ในฐานะหน่วยงานที่มีหน้าที่บูรณาการข้อมูล แผนงาน โครงการ และควบคุมการปฏิบัติงานของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับน้ำที่มีอยู่ในปัจจุบัน 38 หน่วยงานใน 7 กระทรวงให้มีเอกภาพ จึงได้จัดประชุมเชิงปฏิบัติการด้านสิ่งแวดล้อมเชิงนโยบายและระดับยุทธศาสตร์ เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2561 ที่ผ่านมา ณ โรงแรม เดอะ เบอร์เคลีย์ กรุงเทพฯ เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับแนวคิดและขั้นตอนการทำ SEA รวมทั้งระดมสมองหาวิธีการที่เหมาะสมในการจัดทำ SEA ด้านการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำของประเทศไทยจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้ได้แนวทางที่เหมาะสมต่อการขับเคลื่อนในอนาคตต่อไป

โดยการประชุม ประกอบด้วย การบรรยายเรื่อง “SEA กับการปฏิรูปประเทศด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม”, การเสวนาเรื่อง “ความสำคัญของ SEA กับการบริหารจัดการน้ำของประเทศไทย” และ “ใช้ SEA อย่างไรให้ช่วยสร้างสรรค์งานบริหารจัดการน้ำ” และการประชุมกลุ่มย่อยเพื่อระดมความคิดเห็นเรื่องแนวทางการประยุกต์ใช้ SEA กับการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำของประเทศไทย

“เป้าหมายสำคัญของการประชุมครั้งนี้ คือ การเตรียมความพร้อมในการวางกระบวนการศึกษา SEA ด้านทรัพยากรน้ำ เนื่องจากในอนาคตการจัดทำรายงาน EIA ในประเทศไทย ต้องมีการประเมิน SEA ด้วย แม้ขณะนี้กฎหมายยังไม่ได้บังคับให้ทำ แต่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องก็ควรดำนินการ เพื่อลดปัญหาข้อขัดแย้งและสร้างความร่วมมือกับภาคส่วนต่างๆ โดยเฉพาะประชาชนในพื้นที่ อันจะส่งผลให้การพัฒนาแหล่งน้ำและบริหารจัดการน้ำของประเทศเกิดความมั่นคงและยั่งยืนได้ต่อไปในอนาคต” เลขาธิการ สทนช. กล่าว